আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰই ২০২৪ চনৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত ইয়াৰ পৰৱৰ্তী ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচন কৰিবলৈ প্ৰস্তুতি চলাই অহাৰ অন্তত বিগত ৫ নৱেম্বৰ, ২০২৪ ইং তাৰিখে ইলেক্ট্ৰ’ৰেল কলেজৰ (Electoral College) ভোটদান অনুষ্ঠিত হৈ যায়।
আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ ইলেক্ট্ৰ’ৰেল কলেজ ব্যৱস্থা
উদ্দেশ্য আৰু কাৰ্য
- ইলেক্ট্ৰ’ৰেল কলেজে আনুষ্ঠানিকভাৱে আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু উপ-ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচন কৰে।
- ৰাষ্ট্ৰপতিৰ বাবে প্ৰত্যক্ষ ভোটৰ পৰিৱৰ্তে, নাগৰিকসকলে প্ৰতিজন প্ৰাৰ্থীৰ দলৰ সৈতে সংযুক্ত নিৰ্বাচিতসকলক (electors) ভোট দিয়ে।
ইলেক্ট’ৰেল প্ৰণালী
- প্ৰতিখন ৰাজ্যৰ নিৰ্বাচিত ভোটদাতাসকলে জনপ্ৰিয় ভোটৰ (popular vote)ৰ দ্বাৰা নিৰ্বাচিত হৈ ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু উপ-ৰাষ্ট্ৰপতিৰ বাবে চূড়ান্ত ভোট প্ৰদান কৰে।
- মুঠ ৫৩৮ জন নিৰ্বাচিত ভোটদাতাই ইলেক্টৰেল কলেজ গঠন কৰে, য’ত জয়ী হ’ বলৈ ২৭০টা ভোটৰ প্ৰয়োজন হয়।
ঐতিহাসিক পটভূমি
- প্ৰত্যক্ষ ভোটদান আৰু কংগ্ৰেছৰ নিযুক্তিৰ (congressional appointment) মাজত এক মধ্যম স্থল হিচাপে ইলেক্টৰেল কলেজ ব্যৱস্থা সংবিধানত স্থাপিত হৈছে।
- কাৰ্যবাহী নিৰ্বাচনৰ ওপৰত নিৰীক্ষণৰ এটা স্তৰৰ সৈতে জনপ্ৰিয় প্ৰবিষ্টিৰ ভাৰসাম্য বজাই ৰাখিবলৈ আৰ্হি নিৰ্মাণ কৰা হৈছে।
ইয়াৰ প্ৰভাৱ
- এই ব্যৱস্থাই ৰাষ্ট্ৰজোৰা জনপ্ৰিয় ভোট বিজয়ীয়ে ইলেক্টৰেল কলেজৰ ভোটদানত জয়লাভ নকৰিলে ৰাষ্ট্ৰপতি পদ হেৰুৱাৰ বিধি অন্তৰ্ভুক্ত কৰিছে।
- উল্লেখযোগ্যভাৱে ২০০০ আৰু ২০১৬ চনৰ নিৰ্বাচনত উপৰোক্ত ঘটনা সংঘটিত হৈছিল।
ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচন আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনৰ পৰা কেনেদৰে পৃথক
- ইলেক্টৰেল কলেজৰ গঠনঃ ভাৰতীয় ৰাষ্ট্ৰপতিক এক ইলেক্টৰেল কলেজৰ দ্বাৰা নিৰ্বাচিত কৰা হয় য’ত অন্তৰ্ভুক্ত থাকেঃ
- সাংসদ (MP) : লোকসভা আৰু ৰাজ্যসভা উভয় সদনলৈ নিৰ্বাচিত হৈ অহা সদস্যই ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনত ভোটদান কৰে।
- বিধায়ক : ভাৰতৰ সকলো ৰাজ্য আৰু কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চল দিল্লী আৰু পুডুচেৰীৰ বিধানসভালৈ নিৰ্বাচিত হৈ অহা সদস্য (বিধায়ক) সকলে ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনত ভোটদান কৰে।
- মনোনয়ন প্ৰক্ৰিয়াঃ ৰাষ্ট্ৰপতি পদত প্ৰতিদ্বন্দিতাৰ বাবে এজন প্ৰাৰ্থীয়ে ৫০ জন প্ৰস্তাৱক আৰু ৫০ জন সমৰ্থকৰ সমৰ্থনত মনোনয়ন দাখিল কৰিব লাগিব, যি ইলেক্ট’ৰেল কলেজৰ অংশ হ’ব লাগিব।
- ভোটদান প্ৰক্ৰিয়াঃ ইলেক্টৰেল কলেজৰ অন্তৰ্ভুক্ত ভোটাৰসকলে দলৰ প্ৰাৰ্থীজনক পোনপটীয়াকৈ ভোটদান কৰাৰ পৰিৱৰ্তে অগ্ৰাধিকাৰ ভিত্তিত (by preference) বেলটৰ ওপৰত প্ৰাৰ্থীসকলক স্থান প্ৰদান কৰে।
- ভোটৰ মূল্য গণনাঃ সাংসদ আৰু বিধায়কৰ ভোটৰ মূল্য পৃথক পৃথক –
- সাংসদঃ প্ৰতিজন সাংসদৰ ভোটৰ মূল্য ৭০০।
- বিধায়কঃ প্ৰতিজন বিধায়কৰ ভোটৰ মূল্য সংশ্লিষ্ট ৰাজ্যৰ জনসংখ্যা-বিধায়ক অনুপাতক ১,০০০ যে হৰণ কৰি পোৱা ফলৰ আধাৰত ভাগ কৰা হয় (যেনে, উত্তৰ প্ৰদেশৰ বিধায়কৰ ভোটৰ মূল্য ২০৮, আনহাতে অৰুণাচল প্ৰদেশৰ বিধায়কৰ ভোটৰ মূল্য ৮)
- বিজয় অৰ্হতা – সাধাৰণ সংখ্যাগৰিষ্ঠতাৰ প্ৰয়োজনযুক্ত আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনৰ বিপৰীতে ভাৰতত ৰাষ্ট্ৰপতি পদৰ প্ৰাৰ্থীজনে মুঠ ভোটৰ ৫০% + ১টা অতিৰিক্ত ভোট লাভ কৰিব লাগিব।
ভাৰতীয় আৰু আমেৰিকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতিৰ মাজত সাদৃশ্য
- ৰাষ্ট্ৰপ্ৰধানঃ উভয় দেশৰ ৰাষ্ট্ৰপতিয়ে আনুষ্ঠানিক ৰাষ্ট্ৰপ্ৰধান হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰে। তেওঁলোকে চৰকাৰী আৰু কূটনৈতিক অনুষ্ঠানত নিজৰ ৰাষ্ট্ৰসমূহক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে।
- নিৰ্বাচন প্ৰক্ৰিয়াঃ ভাৰত আৰু আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ দুয়োজন ৰাষ্ট্ৰপতি তেওঁলোকৰ পদ-ভূমিকাৰ বাবে নিৰ্বাচিত হয়। ভাৰতে যদিও এইক্ষেত্ৰত এক পৰোক্ষ ব্যৱস্থা ব্যৱহাৰ কৰে, আনহাতে আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰই প্ৰত্যক্ষ নিৰ্বাচন পদ্ধতি ব্যৱহাৰ কৰে।
- ভেটো (Veto) ক্ষমতা : বিধানমণ্ডলে গৃহীত কৰা আইনৰ ওপৰত দুয়োখন ৰাষ্ট্ৰৰ ৰাষ্ট্ৰপ্ৰধানৰ ভেটো কৰ্তৃত্ব আছে।
- জৰুৰীকালীন ক্ষমতাঃ দুয়োখন দেশৰ ৰাষ্ট্ৰপতিয়ে প্ৰত্যেকেই জৰুৰীকালীন অৱস্থা ঘোষণা কৰিব পাৰে আৰু বিশেষ ক্ষমতা গ্ৰহণ কৰিব পাৰে, যদিও এইক্ষেত্ৰত বিশেষত্ববোৰ পৃথক হয়।
- কূটনৈতিক ভূমিকাঃ ভাৰত আৰু আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ ৰাষ্ট্ৰপতিয়ে চুক্তি সম্পৰ্কীয় আলোচনা কৰে আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সম্পৰ্ক পৰিচালনা কৰে।
- আনুষ্ঠানিক কৰ্তব্যঃ দুয়োখন দেশৰ ৰাষ্ট্ৰপতিয়ে আইন উদ্বোধন, সন্মান প্ৰদান আৰু বিদেশী গণ্যমান্য ব্যক্তিসকলৰ আতিথ্যকে ধৰি আনুষ্ঠানিক কাম সম্পাদন কৰে।
ভাৰতীয় আৰু আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ ৰাষ্ট্ৰপতিৰ মাজৰ পাৰ্থক্য
| দিশ | ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰপতি | আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ ৰাষ্ট্ৰপতি |
| ক্ষমতা | ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰপতিৰ কাৰ্যক্ষমতা সীমিত কাৰ্যবাহী কৰ্তৃত্বৰ সৈতে প্ৰাথমিকভাৱে আনুষ্ঠানিক। এইক্ষেত্ৰত দৰাচলতে প্ৰকৃত ক্ষমতা প্ৰধানমন্ত্ৰীৰ হাতত থাকে। | আনহাতে আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ ৰাষ্ট্ৰপতি ৰাজ্য আৰু চৰকাৰ দুয়োটাৰে মুৰব্বী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰা গুৰুত্বপূৰ্ণ কাৰ্যবাহী কৰ্তৃপক্ষ। |
| কাৰ্যকৰীকৰণ | সামূহিকভাৱে গৃহীত সিদ্ধান্তৰ সৈতে ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰপতিয়ে মন্ত্ৰী পৰিষদৰ পৰামৰ্শ অনুসৰি কাম কৰে। | ইয়াৰ বিপৰীতে আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ ৰাষ্ট্ৰপতিয়ে কাৰ্যবাহী সিদ্ধান্ত, বিষয়া নিযুক্তি আৰু কাৰ্যপালিকাৰ আদেশ জাৰি কৰাৰ ক্ষেত্ৰত স্বায়ত্ততা লাভ কৰে। |
| নিৰ্বাচন প্ৰক্ৰিয়া | ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰপতি সংসদৰ ইলেক্টৰেল কলেজ আৰু ৰাজ্যিক বিধান সভাৰ সদস্যসকলৰ দ্বাৰা নিৰ্বাচিত হয়। | আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনৰ ক্ষেত্ৰত নিৰ্বাচকসকল ৰাষ্ট্ৰৰ নাগৰিকসকলৰ দ্বাৰা পোনপটীয়াকৈ নিৰ্বাচিত হয়। তাৰ পিছত তেওঁলোকে ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনৰ বাবে ভোটদান কৰে। |
| কাৰ্যকালৰ ম্যাদ | ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰপতিৰ কাৰ্যকাল পাঁচ বছৰ আৰু তেওঁ সীমাহীন পুনৰ নিৰ্বাচনৰ বাবে যোগ্য। | আনহাতে আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ ৰাষ্ট্ৰপতিৰ কাৰ্যকাল চাৰি বছৰ। এইক্ষেত্ৰত তেওঁ সৰ্বাধিক দুটা কাৰ্যকাল (মুঠ আঠ বছৰ) উপভোগ কৰিব পাৰে। |
| মহাভিযোগ প্ৰক্ৰিয়া | সংবিধান উলংঘন মহাভিযোগত ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰপতিক অভিযুক্তকৰণৰ বাবে সংসদৰ দুয়োখন সদনত দুই তৃতীয়াংশ সংখ্যাগৰিষ্ঠতাৰ প্ৰয়োজন। | আনহাতে, দেশদ্রোহ, উৎকোচ, বা উচ্চস্তৰীয় অপৰাধৰ ক্ষেত্ৰত আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ ৰাষ্ট্ৰপতিৰ বিৰুদ্ধে মহাভিযোগ সদনে আৰম্ভ কৰিব পাৰে আৰু ছিনেটে বিচাৰ কৰিব পাৰে। |
| কাৰ্যপালিকা কৰ্তৃপক্ষ | ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰপতিয়ে প্ৰধানকৈ প্ৰধানমন্ত্ৰীৰ পৰামৰ্শ অনুসৰি সীমিত স্বতন্ত্ৰ কৰ্তৃত্বৰে কাম কৰে। | আনহাতে আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ ৰাষ্ট্ৰপতিয়ে যুক্তৰাষ্ট্ৰীয় বিষয়াসকলক নিযুক্তি দিয়া আৰু কাৰ্যবাহী শাখাক নিৰ্দেশনা দিয়াৰ স্বতন্ত্ৰ কৰ্তৃত্ব লাভ কৰে। |
| সুবিধাসমূহ | চৰকাৰী ক্ষমতাভুক্ত কাৰ্যৰ বাবে ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰপতিয়ে বিশেষ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা উপভোগ কৰে। | আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ ৰাষ্ট্ৰপতিয়ে কংগ্ৰেছ আৰু আদালতৰ পৰা তথ্য নিবৃত্তকৰণ (withhold information)ৰ বাবে কাৰ্যবাহী বিশেষাধিকৰকে ধৰি বিস্তৃত সুবিধা লাভ কৰে। |
| প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা | চৰকাৰী কাৰ্যৰ বাবে আইনী কাৰ্যকলাপৰ পৰা প্ৰতিৰোধ লাভ কৰে যদিও ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰপতিয়ে সংঘটিত কৰা ব্যক্তিগত কাৰ্যৰ বাবে তেওঁৰ বিৰুদ্ধে গোচৰ ৰুজু কৰিব পাৰি। | ইয়াৰ বিপৰীতে আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ ৰাষ্ট্ৰপতিয়ে চৰকাৰী পদক্ষেপৰ বাবে দেৱানী গোচৰৰ পৰা প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা কিন্তু অবৈধ কাৰ্যকলাপৰ বাবে অপৰাধমূলক অভিযোগৰ সন্মুখীন হ’ব পাৰে। |
| ৰাজনৈতিক সম্পৰ্ক | ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰপতি সাধাৰণতে এটা ৰাজনৈতিক দলৰ সৈতে জড়িত কিন্তু পদাসীন কাৰ্যালয়ত তেওঁ নিৰপেক্ষভাৱে কাৰ্য সম্পাদন কৰিব বুলি আশা কৰা হয়। | আনহাতে আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ ৰাষ্ট্ৰপতি দলীয় ভিত্তিত নিৰ্বাচিত হয় আৰু এটা ৰাজনৈতিক দলক প্ৰতিনিধিত্ব কৰি পক্ষপাতমূলক ৰাজনীতিত জড়িত হৈ পৰে। |
