- ৰাষ্ট্ৰীয় অসামৰিক বিমান পৰিবহণ নীতি(National Civil Aviation Policy)ৰ অংশ হিচাপে ২০১৬ চনত অসামৰিক বিমান পৰিবহণ মন্ত্ৰালয়ৰ অধীনত উড়ান আঁচনি আৰম্ভ কৰা হৈছিল।
- উড়ান আঁচনিৰ অধীনত আঞ্চলিক বিমান যাত্ৰাক সুলভ আৰু সাধাৰণ নাগৰিকৰ বাবে সুলভ কৰি তোলাৰ লক্ষ্যৰে আঞ্চলিক সংযোগ বৃদ্ধি কৰা হৈছে।
উদ্দেশ্যঃ
- ভাৰতৰ তাকৰ সেৱা-প্ৰদানকাৰী (underserved) আৰু সেৱা-অপ্ৰদানকাৰী (unserved) বিমানবন্দৰসমূহলৈ বিমান সংযোগ বৃদ্ধি কৰা।
- সন্তুলিত আঞ্চলিক বিকাশৰ প্ৰসাৰ কৰা আৰু ক্ষুদ্ৰ চহৰ আৰু মহানগৰৰ বাসিন্দাসকলৰ বাবে বিমান ভ্ৰমণ সুলভ কৰি কৰা।
- দূৰৱৰ্তী অঞ্চলসমূহত উন্নত প্ৰৱেশাধিকাৰ প্ৰদান কৰি বাণিজ্য আৰু পৰ্যটন বৃদ্ধি কৰা।
মূল বৈশিষ্ট্যসমূহঃ
- ভায়াবিলিটি গেপ ফাণ্ডিং (Viability Gap Funding (VGF)) : কেন্দ্ৰীয় আৰু ৰাজ্য চৰকাৰে ভাগ-বাটোৱাৰা কৰা খৰচৰ সৈতে অনা-পাথেয় পথত (unviable routes) হোৱা লোকচান পূৰণ কৰাত সহায় কৰিবলৈ বিমানসেৱাসমূহক বিত্তীয় সহায় প্ৰদান কৰা হয়।
- সুলভ মূল্যৰ ভাড়াঃ এঘণ্টীয়া যাত্ৰা (প্ৰায় ৫০০ কিলোমিটাৰ) ৰ বাবে বিমানৰ ভাড়া ২৫০০ টকা মূল্যত সীমিতকৰণেৰে ব্যয়সাধ্য ভ্ৰমণক উৎসাহিত কৰা হৈছিল।
- পথ আবণ্টনঃ এক স্বচ্ছ নিলাম প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে বিমান পৰিবহণ সংস্থাসমূহলৈ পথ আবণ্টন প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে সীমিত বা কোনো বিমান সংযোগ নথকা অঞ্চলসমূহৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰা হৈছিল।
- বিত্তীয় আৰু কাৰ্যকৰী সহায়ঃ আন্তঃগাঁথনি উন্নয়ন, বিমান ইন্ধনৰ ওপৰত হ্ৰাসিত কৰ, আৰু অৱতৰণ মাচুলৰ পৰা ৰেহাইৰ বাবে বিমানবন্দৰসমূহে ভাৰতীয় বিমানবন্দৰ কৰ্তৃপক্ষৰ (Airports Authority of India (AAI)) পৰা সমৰ্থন লাভ কৰে।
- বিমানবন্দৰ উন্নয়নঃ ক্ষুদ্ৰ চহৰসমূহত তাকৰ সেৱা-যুক্ত বা পৰিবহণ-সেৱা অনুপলব্ধ বিমানবন্দৰসমূহ পুনৰুজ্জীৱিত কৰা।
উড়ান আঁচনিৰ পৰ্যায়সমূহঃ
- উড়ান ১.০ (UDAN 1.0) (২০১৭) : আঁচনিখনৰ প্ৰাৰম্ভিক পৰ্যায়ত বিমান-পথ আৰু বিমানবন্দৰ চিনাক্ত কৰা হৈছিল আৰু মুখ্য চহৰসমূহৰ সৈতে সংযোগ চিহ্নিত কৰা হৈছিল।
- উড়ান ২.০ (UDAN 2.0) (২০১৮) : উত্তৰ-পূব, পাহাৰীয়া ৰাজ্য আৰু দ্বীপপুঞ্জৰ দৰে অগ্ৰাধিকাৰমূলক অঞ্চলসমূহক অন্তৰ্ভুক্ত কৰাৰ বাবে উড়ান আঁচনি সম্প্ৰসাৰিত কৰা হৈছিল।
- উড়ান ৩.০ (UDAN 3.0) (২০১৯) : পৰ্যটন পথ আৰু সাগৰীয় বিমান কাৰ্য্যকলাপ অন্তৰ্ভুক্ত কৰিবলৈ উড়ান আঁচনিক অধিক সম্প্ৰসাৰিত কৰা হৈছে।
- উড়ান ৪.০ (UDAN 4.0) (২০২০) : ক’ভিড-১৯ মহামাৰীৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱিত বিমান-পথসমূহকে ধৰি দূৰৱৰ্তী অঞ্চল আৰু ক্ষুদ্ৰ নগৰীয়া অঞ্চলসমূহলৈ যোৱা বিমান-পথসমূহ উন্নীতকৰণৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰা হৈছে।
- উড়ান ৫.০ (UDAN 5.0) (২০২৩) : উড়ান ৫.০ পৰ্যায়ে দূৰৱৰ্তী সংযোগৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে আৰু অৱহেলিত অঞ্চলসমূহত প্ৰৱেশাধিকাৰ অধিক বৃদ্ধি কৰিবলৈ নতুন পথ প্ৰৱৰ্তন কৰে।
সাফল্য (শেহতীয়া তথ্য অনুসৰি)
- এই আঁচনিৰ অধীনত ৭০ টাতকৈও অধিক বিমানবন্দৰ সংযুক্ত কৰাৰ লগতে ৪৫০ টাতকৈও অধিক বিমান-পথত সেৱা প্ৰদান কৰা হৈছে।
- উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চল, জম্মু আৰু কাশ্মীৰ আৰু আন্দামান আৰু নিকোবৰ দ্বীপপুঞ্জৰ দৰে অঞ্চলত বিমান সংযোগ বৃদ্ধি কৰা হৈছে।
- বিশেষকৈ টায়াৰ-২ (Tier-2)(দ্বিতীয় শ্ৰেণী) আৰু টায়াৰ-৩ (তৃতীয় শ্ৰেণী) (Tier-3) চহৰৰ পৰা ঘৰুৱা বিমানৰ চলাচল যথেষ্ট বৃদ্ধি পাইছে।
- মুখ্য পৰ্যটনস্থলীসমূহলৈ সামুদ্ৰিক বিমান পৰিচালনা আৰু বিমান সেৱাৰ সফলতাপূৰ্ণ শুভাৰম্ভ ঘটিছে।
প্ৰভাৱ আৰু উপকাৰিতাঃ
- অৰ্থনৈতিক বিকাশঃ উড়ান আঁচনিয়ে বাণিজ্য আৰু পৰ্যটন উন্নত কৰি আঞ্চলিক অৰ্থনীতি শক্তিশালী কৰিছে।
- কৰ্মসংস্থাপনৰ সুযোগঃ উড়ান আঁচনিয়ে বিমান পৰিবহণ আৰু পৰ্যটন খণ্ডত কৰ্মসংস্থাপন বৃদ্ধি কৰিছে।
- উন্নত অভিগম্যতাঃ উড়ান আঁচনিয়ে দূৰৱৰ্তী আৰু গ্ৰাম্য অঞ্চলৰ বাসিন্দাসকলৰ বাবে উন্নত সংযোগ কঢ়িয়াই আনিছে।
- সামাজিক আৰু সাংস্কৃতিক একত্ৰীকৰণঃ ই সমগ্ৰ ভাৰতত আন্তঃআঞ্চলিক সংযোগ আৰু একত্ৰীকৰণৰ সুবিধা প্ৰদান কৰে।
উড়ান আঁচনিৰ প্ৰত্যাহ্বানঃ
- কাৰ্যকৰী ব্যৱহাৰযোগ্যতাঃ তাকৰ যাত্ৰী-সংখ্যাৰ বাবে কিছুমান বিমান-পথ সীমিত লাভজনকৰূপে গণ্য হৈছে।
- আন্তঃগাঁথনিগত বাধাসমূহঃ দূৰৱৰ্তী অঞ্চলসমূহত পৰ্যাপ্ত বিমানবন্দৰ সুবিধা আৰু বিমান পৰিবহণ আন্তঃগাঁথনিৰ অভাৱ পৰিলক্ষিত হয়।
- বতৰ আৰু ভৌগোলিক সীমাবদ্ধতা : কঠিন ভূখণ্ড আৰু জলবায়ুজনিত প্ৰত্যাহ্বানসমূহে কিছুমান অঞ্চলত বিমানৰ প্ৰৱেশাধিকাৰ কাৰ্যকলাপক প্ৰভাৱিত কৰে।
সম্ভাব্য কাৰ্যপন্থা:
- উড়ান আঁচনিৰ অধীনত আন্তঃগাঁথনিগত উন্নয়নৰ বাবে ৰাজহুৱা-ব্যক্তিগত অংশীদাৰিত্বক (PPPs) উৎসাহিত কৰা প্ৰয়োজন।
- উড়ান পথত যাত্ৰীৰ সংখ্যা বৃদ্ধি কৰিবলৈ বিপণন আৰু সজাগতা অভিযান বৃদ্ধি কৰা উচিত।
- দূৰৱৰ্তী অঞ্চলসমূহত সুৰক্ষা আৰু কাৰ্য্যকৰী দক্ষতা উন্নত কৰিবলৈ প্ৰযুক্তিগত সমাধানসমূহ ৰূপায়ণ কৰা দৰকাৰ।
বিমান ভ্ৰমণৰ গণতান্ত্ৰিকীকৰণ, আঞ্চলিক উন্নয়ন আৰু সংযোগ বৃদ্ধিৰ বাবে এক গুৰুত্বপূৰ্ণ নীতিগত পদক্ষেপ হৈছে উড়ান আঁচনি। আঞ্চলিক সংযোগৰ ব্যৱধান পূৰণ কৰি অধিক অন্তৰ্ভুক্তিমূলক, আন্তঃসংযুক্ত ভাৰত গঢ়ি তোলাত ই এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে।
