ব্ৰিটিছ সংযুক্ত ৰাজ্য (UK) আৰু মৰিচাছে চাগোছ দ্বীপপুঞ্জৰ ওপৰত মৰিচাছক সাৰ্বভৌমত্ব প্ৰদানকাৰী এক ৰাজনৈতিক চুক্তি চূড়ান্ত কৰিছে, য’ত কৌশলগতভাৱে গুৰুত্বপূৰ্ণ ডিয়েগো গাৰ্চিয়া সামৰিক ঘাটি অন্তৰ্ভুক্ত আছে।
চাগোছ দ্বীপপুঞ্জ কিয় গুৰুত্বপূৰ্ণঃ মূল বিষয়সমূহ
১. দ্বীপপুঞ্জ (Archipelago)
- ভাৰত মহাসাগৰত মালদ্বীপৰ পৰা প্ৰায় ৫০০ কিলোমিটাৰ দক্ষিণে অৱস্থিত চাগোছ দ্বীপপুঞ্জত ৫৮টা দ্বীপ আছে।
- মূলতঃ জনবসতিহীন এই দ্বীপসমূহত ১৮ শতিকাত ফ্ৰান্সে উপনিৱেশ স্থাপন কৰি ইয়াক দাস শ্ৰমিকৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰিছিল।
- ১৮১৪ চনত ফ্ৰান্সে এই দ্বীপসমূহ ব্ৰিটিছৰ হাতত সমৰ্পণ কৰে আৰু ১৯৬৫ চনত ব্ৰিটেইনে চাগোছ দ্বীপপুঞ্জকে ধৰি ব্ৰিটিছ ভাৰত মহাসাগৰ অঞ্চল (British Indian Ocean Territory (BIOT) গঠন কৰে।
২. কৌশলগত সামৰিক ঘাটি
- সৰ্ববৃহৎ দ্বীপ ডিয়েগো গাৰ্চিয়া (Diego Garcia)ৰ কৌশলগত গুৰুত্বৰ বাবে ব্ৰিটিছ সংযুক্ত ৰাজ্যই এতিয়ালৈকে চাগোছ দ্বীপপুঞ্জৰ ওপৰত সাৰ্বভৌমত্ব বজাই ৰাখিছিল।
- ১৯৮৬ চনত ডিয়েগো গাৰ্চিয়া আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ সামৰিক ঘাটি হৈ পৰে আৰু আমেৰিকাৰ অভিযান, বিশেষকৈ পশ্চিম এছিয়া, উপসাগৰীয় যুদ্ধ আৰু সন্ত্ৰাসবাদৰ বিৰুদ্ধে যুদ্ধৰ বাবে ই গুৰুত্বপূৰ্ণ বিবেচিত হয়।
- ডিয়েগো গাৰ্চিয়াই বিশ্ব বাণিজ্যৰ বাবে গুৰুত্বপূৰ্ণ, বিশেষকৈ চীনৰ সৈতে সংযুক্ত মালাক্কা জলপ্ৰণালী (Malacca Strait) নিৰীক্ষণ কৰিবলৈ প্ৰৱেশাধিকাৰ প্ৰদান কৰে।
৩. ব্ৰিটেইন-মৰিচাছ চুক্তিৰ গুৰুত্ব
- মৰিচাছে দীৰ্ঘদিন ধৰি দাবী কৰি আহিছে যে ব্ৰিটেইনে অবৈধভাৱে চাগোছ দ্বীপপুঞ্জ দখল কৰিছে আৰু মৰিচাছে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় মঞ্চত বিষয়টো উত্থাপন কৰিছেঃ
- ২০১৭ চনত ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ সাধাৰণ পৰিষদে ছয় মাহৰ ভিতৰত দ্বীপসমূহৰ পৰা ব্ৰিটেইনৰ প্ৰত্যাহাৰৰ দাবী জনাই এক প্ৰস্তাৱ গৃহীত কৰিছিল।
- ২০২৩ চনত, ব্ৰিটেইনে দ্বীপপুঞ্জৰ অন্যান্য দ্বীপসমূহ ত্যাগ কৰাৰ সময়তে ৯৯ বছৰৰ বাবে ডিয়েগো গাৰ্চিয়াত ব্ৰিটেইনক সামৰিক উপস্থিতি বজাই ৰখাৰ অনুমতি প্ৰদানকাৰী এক ব্ৰিটেইন-মৰিচাছ চুক্তিত উপনীত হৈছিল।
৪. বিস্তৃত প্ৰভাৱসমূহ
- ব্ৰিটেইন -মৰিচাছৰ বিবাদৰ সমাধানে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় অংশীদাৰিত্বত প্ৰভাৱ পেলায়। কিয়নো চীনৰ দৰে দেশসমূহে মৰিচাছৰ সৈতে ঘনিষ্ঠ সম্পৰ্ক বজাই ৰাখে।
- যিহেতু ভাৰতে মৰিচাছৰ সাৰ্বভৌমত্বৰ দাবীক সমৰ্থন কৰে, সেয়েহে এই প্ৰস্তাৱে পশ্চিম ভাৰত মহাসাগৰত ভাৰতৰ অংশীদাৰিত্বক প্ৰভাৱিত কৰিব পাৰে।
চাগোছৰ সাৰ্বভৌমত্বৰ চুক্তিখনে কেৱল মৰিচাছৰ দীৰ্ঘদিনীয়া আকাংক্ষা পূৰণ কৰাই নহয়, ইয়াৰ উপৰি ই ভাৰত মহাসাগৰত কৌশলগত স্বাৰ্থৰ ভাৰসাম্য ৰক্ষা কৰে। এই পৰিৱৰ্তনে মিত্ৰতাক পুনৰ গঠন কৰিব পাৰে আৰু আঞ্চলিক গতিশীলতাক প্ৰভাৱিত কৰিব পাৰে, ভাৰত আৰু চীনৰ দৰে দেশসমূহে নিৰাপত্তা আৰু অংশীদাৰিত্বৰ ওপৰত প্ৰভাৱ নিবিড়ভাৱে নিৰীক্ষণ কৰিছে।
