পথ আৰু ৰে’ল মন্ত্ৰালয়কে ধৰি বিভিন্ন মন্ত্ৰালয়ৰ মুঠ ২০৮টা বৃহৎ আন্তঃগাঁথনিমূলক প্ৰকল্পক ‘প্ৰধানমন্ত্ৰী গতি শক্তি উদ্যোগ’ৰ অধীনত অনুমোদন জনোৱাৰ পৰামৰ্শ আগবঢ়োৱা হৈছে।
এই প্ৰকল্পসমূহৰ মুঠ মূল্য ১৫.৩৯ লাখ কোটি টকা।
আঁচনিখন সম্পৰ্কে : গতি-শক্তি (GATI-SHAKTI)
ভাৰতৰ প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে আৰম্ভ কৰা এক উচ্চাকাংক্ষী আৰু পৰিৱৰ্তনশীল পদক্ষেপ প্ৰধানমন্ত্ৰী গতি-শক্তিৰ লক্ষ্য হৈছে দেশৰ আন্তঃগাঁথনি আৰু সম্ভাৰতন্ত্ৰ জালিকা বৃদ্ধি কৰা।
২০২১ চনৰ অক্টোবৰত আৰম্ভ কৰা এই পদক্ষেপে সামগ্ৰী আৰু সেৱাৰ দ্ৰুত চলাচল সহজ কৰি তুলিবলৈ, অৰ্থনৈতিক বিকাশ বৃদ্ধি কৰিবলৈ আৰু ভাৰতৰ বিশ্বব্যাপী প্ৰতিযোগিতামূলকতা বৃদ্ধি কৰিবলৈ প্ৰযুক্তি আৰু সহযোগিতাৰ ব্যৱহাৰ কৰে।
প্ৰধানমন্ত্ৰী গতি-শক্তিৰ উদ্দেশ্য
প্ৰধানমন্ত্ৰী গতি-শক্তিৰ প্ৰাথমিক উদ্দেশ্য হৈছে বিভিন্ন মন্ত্ৰালয় আৰু ৰাজ্য চৰকাৰৰ মাজত সমন্বিত পৰিকল্পনা আৰু সমন্বিত প্ৰচেষ্টা প্ৰসাৰৰ জৰিয়তে আন্তঃগাঁথনিগত উন্নয়নত পৰম্পৰাগত অৱক্ষয় ভংগ কৰা।
উদ্যোগটোৰ উদ্দেশ্য হ ‘লঃ
- মাল্টি-মডেল সংযোগ উন্নীতকৰণ : এক নিৰবিচ্ছিন্ন আন্তঃগাঁথনি জালিকাৰ জৰিয়তে ৰে’ল, পথ, বিমান আৰু জলপথ সংযোগ কৰা।
- সম্ভাৰতন্ত্ৰ ব্যয় হ্ৰাসকৰণ : আন্তঃগাঁথনিগত উন্নতি সাধন কৰি আৰু পৰিবহণ ব্যৱস্থাটোক অধিক দক্ষ কৰি তোলাৰ জৰিয়তে, এই পদক্ষেপৰ লক্ষ্য হৈছে সম্ভাৰতন্ত্ৰ ব্যয় হ্ৰাস কৰা ; যি বৰ্তমান বিশ্ব মানৰ তুলনাত ভাৰতত অধিক।
- গতি আৰু দক্ষতা বৃদ্ধিকৰণ : বিদ্যমান আন্তঃগাঁথনি প্ৰকল্পসমূহক নতুন উন্নয়নৰ সৈতে একত্ৰিত কৰি, প্ৰধানমন্ত্ৰী গতি-শক্তিয়ে দ্ৰুত আৰু অধিক ফলপ্ৰসূ কাৰ্যকৰীকৰণ নিশ্চিত কৰে।
- বিকাশৰ চালক হিচাপে আন্তঃগাঁথনিৰ প্ৰসাৰ : আঁচনিখনৰ লক্ষ্য হৈছে অৰ্থনৈতিক বিকাশৰ কেন্দ্ৰত আন্তঃগাঁথনি স্থাপন কৰা, উৎপাদন, কৃষি আৰু সেৱাৰ দৰে খণ্ডত নতুন সুযোগ মুকলি কৰাত সহায় কৰা।
- সেউজ আৰু বহনক্ষম আন্তঃগাঁথনিৰ প্ৰচাৰঃ এই পৰিকল্পনাত পৰিৱেশ অনুকূল আন্তঃগাঁথনি সৃষ্টি, নৱীকৰণযোগ্য শক্তি প্ৰকল্প আৰু বহনক্ষম পৰিবহণৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰা হৈছে।
মূল বৈশিষ্ট্যসমূহঃ
- নেশ্যনেল মাষ্টাৰ প্লেন ফ’ৰ মাল্টি-মডেল কানেক্টিভিটি (National Master Plan for Multi-modal Connectivity):
- নেশ্যনেল মাষ্টাৰ প্লেন ফ’ৰ মাল্টি-মডেল কানেক্টিভিটি-এ পথ, ৰেলপথ, বিমানবন্দৰ, বন্দৰ আৰু সম্ভাৰতন্ত্ৰ পৰিচালনা কৰা মন্ত্ৰালয়কে ধৰি ১৬ খন মন্ত্ৰালয়ক একত্ৰিত কৰিব।
- এই পৰিকল্পনাৰ লক্ষ্য হৈছে ভাৰতৰ আন্তঃগাঁথনি জালিকা উন্নীতকৰণ আৰু সম্প্ৰসাৰণৰ বাবে এক স্পষ্ট মানচিত্ৰ প্ৰদান কৰা।
- নেশ্যনেল মাষ্টাৰ প্লেন ফ’ৰ মাল্টি-মডেল কানেক্টিভিটি-এ ঔদ্যোগিক কেন্দ্ৰ আৰু গ্ৰাম্য অঞ্চলৰ দৰে অৰ্থনৈতিক বিকাশৰ চালকৰ সৈতে সংগতি ৰখা আন্তঃগাঁথনি প্ৰকল্পসমূহক অগ্ৰাধিকাৰ দিব।
- প্ৰযুক্তি-চালিত দৃষ্টিভংগীঃ
- প্ৰধানমন্ত্ৰী গতি-শক্তিয়ে ভৌগোলিক তথ্য প্ৰণালী (GIS) উপগ্ৰহৰ ছবি আৰু তথ্য বিশ্লেষণৰ দৰে অত্যাধুনিক প্ৰযুক্তি ব্যৱহাৰ কৰে।
- এই প্ৰযুক্তিসমূহে বাস্তৱ-সময় নিৰীক্ষণ, সিদ্ধান্ত গ্ৰহণ আৰু আন্তঃগাঁথনি উন্নয়নৰ সৈতে জড়িত বিভিন্ন খণ্ডৰ একত্ৰীকৰণত সহায় কৰিব।
- ভৌগালিক তথ্য প্ৰণালীৰ ব্যৱহাৰে দক্ষ ভূমি-ব্যৱহাৰৰ পৰিকল্পনা আৰু মাল্টি-মডেল প্ৰকল্পসমূহৰ নিৰবিচ্ছিন্ন কাৰ্যকৰীকৰণ নিশ্চিত কৰি সম্পদৰ সৰ্বোত্তম ব্যৱহাৰ নিশ্চিত কৰে আৰু বিলম্ব হ্ৰাস কৰে।
- সমন্বিত পদক্ষেপ গ্ৰহণকাৰী মঞ্চঃ
- প্ৰধানমন্ত্ৰী গতি-শক্তিয়ে বিভিন্ন বিভাগ আৰু অংশীদাৰসকলৰ মাজত সমন্বয়ৰ বাবে এটা একক মঞ্চৰ সূচনা কৰিছে।
- কেন্দ্ৰীয় মন্ত্ৰালয়, ৰাজ্য চৰকাৰ, ৰাজহুৱা খণ্ডৰ উদ্যোগ আৰু ব্যক্তিগত অংশীদাৰসকলক জড়িতকাৰী পদক্ষেপে সহযোগিতামূলক পৰিকল্পনাক উৎসাহিত কৰে, আমোলাতন্ত্ৰিক বিলম্ব হ্ৰাস কৰে, আৰু প্ৰকল্প ৰূপায়ণৰ সময়সীমা উন্নত কৰে।
- প্ৰকল্প চিনাক্তকৰণ আৰু সময়মতে ৰূপায়ণঃ
- এই পদক্ষেপে দেশৰ অৰ্থনৈতিক আৰু কৌশলগত বিকাশৰ বাবে গুৰুত্বপূৰ্ণ বিষয়সমূহৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰি মূল আন্তঃগাঁথনি প্ৰকল্পসমূহ চিনাক্তকৰণৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে।
- ৰাজ্যসমূহৰ বাবে উৎসাহঃ
- ৰাষ্ট্ৰীয় মাষ্টাৰ প্লেনৰ সৈতে সংলগ্ন আন্তঃগাঁথনি প্ৰকল্পসমূহ ৰূপায়ণৰ বাবে পুঁজি আৱণ্টন আৰু কাৰিকৰী সহায়ৰ জৰিয়তে ৰাজ্যসমূহক প্ৰধানমন্ত্ৰী গতি-শক্তিত অংশগ্ৰহণ কৰিবলৈ উৎসাহিত কৰা হয়।
- ইয়াৰ উপৰিও, ৰাজ্যসমূহক তেওঁলোকৰ স্থানীয় অৰ্থনীতি সমৰ্থনকাৰী প্ৰকল্পসমূহ বিকশিত কৰিবলৈ উৎসাহিত কৰা হয়, যাৰ ফলত আঞ্চলিক সংযোগ আৰু উন্নয়ন উন্নত হ’ব পাৰে।
২০১৯ চনত আৰম্ভ কৰা ১১০ লাখ কোটি টকাৰ ৰাষ্ট্ৰীয় আন্তঃগাঁথনি পাইপলাইন (National Infrastructure Pipeline (NIP))ক ই সাঙুৰি লৈছে।
সম্ভাৰতন্ত্ৰ দক্ষতাঃ বাণিজ্য বৃদ্ধিৰ বাবে সম্ভাৰতন্ত্ৰ ব্যয় (logistics cost) হ্ৰাস কৰা, কাৰ্গো (cargo) পৰিচালনাৰ ক্ষমতা বৃদ্ধি কৰা, আৰু বন্দৰত সাল-সলনিৰ সময় (turnaround times) হ্ৰাস কৰাৰ লক্ষ্য ৰখা হৈছে।
ঔদ্যোগিক প্ৰৱেশিকা পথ : তামিলনাডু আৰু উত্তৰ প্ৰদেশত ১১টা ঔদ্যোগিক কৰিডৰ আৰু দুটা নতুন প্ৰতিৰক্ষা প্ৰৱেশাধিকাৰ পথ স্থাপনৰ পৰিকল্পনা কৰা হৈছে।
সংযোগৰ লক্ষ্যসমূহঃ সকলো গাঁৱলৈ ৪জি সম্প্ৰসাৰণ আৰু গেছ পাইপলাইন জালিকাত ১৭,০০০ কিলোমিটাৰ সংযোজন কৰা হৈছে।
উচ্চাকাংক্ষী লক্ষ্যসমূহঃ ৰাষ্ট্ৰীয় ঘাইপথৰ নেটৱৰ্ক ২,০০,০০০ কিলোমিটাৰলৈ সম্প্ৰসাৰণ কৰা আৰু ২০০ৰো অধিক নতুন বিমানবন্দৰ, হেলিপ’ৰ্ট আৰু ৱাটাৰ এয়াৰড্ৰম (water aerodromes) সৃষ্টি কৰাৰ লক্ষ্য নিৰূপণ কৰা হৈছে।
সংহত দৃষ্টিভংগীঃ এই আঁচনিখনে অসঙ্গতিপূৰ্ণ পৰিকল্পনা, প্ৰমাণীকৰণ আৰু সময়োপযোগী আন্তঃগাঁথনিৰ ব্যৱহাৰৰ দৰে বিষয়বোৰ সমাধান কৰিবলৈ ১৬ খন আন্তঃগাঁথনি সম্পৰ্কীয় মন্ত্ৰালয়ক একত্ৰিত কৰে।
গতি শক্তি ডিজিটেল প্লেটফৰ্মঃ প্ৰধানমন্ত্ৰী গতি-শক্তি পদক্ষেপে আন্তঃগাঁথনিগত প্ৰকল্পৰ পৰিকল্পনা আৰু ৰূপায়ণৰ বাবে এক একত্ৰিত মঞ্চ, মন্ত্ৰালয় আৰু বিভাগসমূহৰ মাজত বাস্তৱ-সময়ৰ সমন্বয় নিশ্চিত কৰে।
সংহত আন্তঃগাঁথনি উন্নয়নৰ প্ৰয়োজনীয়তা
- মূলতঃ বিভাগীয় মেৰপাক (departmental silos) ৰ বাবে বৃহৎ পৰিকল্পনা আৰু ক্ষুদ্ৰ ৰূপায়ণৰ মাজত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ব্যৱধান বিদ্যমান।
- ভাৰতৰ সম্ভাৰতন্ত্ৰ ব্যয় মুঠ ঘৰুৱা উৎপাদন (GDP)ৰ প্ৰায় ১৩%, যি প্ৰতিযোগিতামূলক ৰপ্তানিত বাধাৰ সৃষ্টি কৰে।
- বহনক্ষম উন্নয়ন, অৰ্থনৈতিক কাৰ্যকলাপ বৃদ্ধি আৰু কৰ্মসংস্থাপন সৃষ্টিৰ বাবে গুণগত মানৰ আন্তঃগাঁথনি অত্যাৱশ্যকীয়।
প্ৰধানমন্ত্ৰী গতি-শক্তি পদক্ষেপে সন্মুখীন হোৱা প্ৰত্যাহ্বানসমূহ:
- ভূমি অধিগ্ৰহণঃ
- বৃহৎ আন্তঃগাঁথনি প্ৰকল্পৰ ক্ষেত্ৰত আটাইতকৈ ডাঙৰ প্ৰত্যাহ্বানসমূহৰ ভিতৰত এটা হৈছে ভূমি অধিগ্ৰহণ। স্থানীয় সম্প্ৰদায়ৰ প্ৰতিৰোধ আৰু আইনী বাধাই এনে প্ৰকল্পবোৰৰ ৰূপায়ণত বিলম্বতা আনিব পাৰে।
- আন্তঃৰাজ্যিক সমন্বয়ঃ
- যদিও এই পদক্ষেপৰ লক্ষ্য হৈছে আন্তঃমন্ত্রালয় আৰু আন্তঃৰাজ্যিক সমন্বয়, ৰাজনৈতিক আৰু প্ৰশাসনিক প্ৰত্যাহ্বানসমূহে বিভিন্ন ৰাজ্য আৰু কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ মাজত নিৰবিচ্ছিন্ন সহযোগিতাক বাধা দিব পাৰে।
- পুঁজি যোগান আৰু বাজেটঃ
- আন্তঃগাঁথনি উন্নয়নৰ পৰিসৰৰ বাবে যথেষ্ট বিনিয়োগৰ প্ৰয়োজন। বৃহৎ পৰিমাণৰ প্ৰকল্পৰ বাবে পৰ্যাপ্ত পুঁজি নিশ্চিত কৰা আৰু বাজেট কাৰ্যকৰীভাৱে পৰিচালনা কৰাটো এক গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰত্যাহ্বানৰূপে বিবেচিত হৈছে।
- পাৰিপাৰ্শ্বিক আৰু সামাজিক উদ্বেগ :
- বৃহৎ আন্তঃগাঁথনি প্ৰকল্পৰ অনুপযুক্ত পৰিকল্পনাই বিশেষকৈ স্থানীয় সম্প্ৰদায় আৰু বন্যপ্ৰাণীৰ বাসস্থানৰ ওপৰত নেতিবাচক পৰিৱেশ আৰু সামাজিক প্ৰভাৱ পেলাব পাৰে।
প্ৰধানমন্ত্ৰী গতি-শক্তি হৈছে সঠিক লক্ষ্য-যুক্ত এক পদক্ষেপ। অৱশ্যে, ই উচ্চ ৰাজহুৱা ব্যয়ৰ পৰা উদ্ভৱ হোৱা গাঁথনিগত আৰু বৃহৎ অৰ্থনৈতিক সুস্থিৰতাজনিত উদ্বেগসমূহ সমাধান কৰিব লাগিব।
প্ৰধানমন্ত্ৰী গতি-শক্তি হৈছে এক দূৰদৃষ্টিসম্পন্ন পদক্ষেপ যিয়ে ভাৰতৰ আন্তঃগাঁথনিৰ অভাৱ দূৰ কৰিবলৈ চেষ্টা কৰে, এক আন্তঃসংযুক্ত, দক্ষ আৰু বহনক্ষম আন্তঃগাঁথনি জালিকা সৃষ্টি কৰে। সমন্বয়, প্ৰযুক্তি একত্ৰীকৰণ আৰু বহু-আৰ্হিযুক্ত সংযোগৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপকাৰী এই কাৰ্যসূচীৰ লক্ষ্য হৈছে ভাৰতৰ অৰ্থনৈতিক বিকাশ আৰু বিশ্বব্যাপী প্ৰতিযোগিতামূলকতাক শক্তিশালী কৰা।
