অৰ্থনৈতিক সাহায্যৰ অনুৰোধঃ মালদ্বীপৰ ৰাষ্ট্ৰপতি মহম্মদ মুইজুয়ে এক অৰ্থনৈতিক সংকটৰ মাজত মুদ্ৰা বিনিময় ব্যৱস্থা আৰু ঋণ সমৰ্থন বিচাৰিবলৈ সম্প্ৰতি ভাৰতত পদাৰ্পণ কৰিছে। তেওঁ আৰ্থিক পতন (financial collapse) প্ৰতিহত কৰিবলৈ ভাৰতে সহায় আগবঢ়োৱাৰ আশা ৰাখিছে।
দ্বিপাক্ষিক সম্পৰ্কৰ ওপৰত গুৰুত্ব : এই ভ্ৰমণৰ লক্ষ্য হৈছে বাণিজ্য, নিৰাপত্তা আৰু আন্তঃগাঁথনি সহযোগিতাৰ ওপৰত প্ৰত্যাশিত আলোচনাৰ সৈতে ভাৰত-মালদ্বীপৰ সম্পৰ্ক বৃদ্ধি কৰা।
ভাৰত-মালদ্বীপ সম্পৰ্কৰ গুৰুত্ব
কৌশলগত গুৰুত্বঃ
- চুবুৰীয়া প্ৰথম নীতি (Neighborhood First Policy): ভাৰত মহাসাগৰৰ মুখ্য বাণিজ্য পথৰ ওচৰত কৌশলগত অৱস্থানৰ বাবে মালদ্বীপে ভাৰতৰ ‘চুবুৰীয়া প্ৰথম’ নীতিৰ অধীনত গুৰুত্বপূৰ্ণ স্থান অধিকাৰ কৰি আহিছে।
- প্ৰথম প্ৰতিক্ৰিয়াশীল হিচাপে ভাৰত (India as a First Responder): ভাৰতে ঐতিহাসিকভাৱে ১৯৮৮ চনৰ সামৰিক অভ্যুত্থান প্ৰচেষ্টা (অপাৰেচন কেক্টাছ) (Operation Cactus), ২০০৪ চনৰ ছুনামি ধ্বংসলীলা, আৰু ক’ভিড-১৯ মহামাৰীৰ দৰে সংকটত মালদ্বীপক সহায় কৰিছিল।
- নিৰাপত্তা প্ৰদানকাৰীঃ ভাৰত হৈছে মালদ্বীপৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ নিৰাপত্তা অংশীদাৰ, যিয়ে যুটীয়া অনুশীলন আৰু ২০১৬ চনৰ প্ৰতিৰক্ষা কাৰ্য পৰিকল্পনা (Defense Action Plan)ৰ জৰিয়তে মালদ্বীপৰ সৈতে প্ৰতিৰক্ষা সহযোগিতা ক্ষেত্ৰত জড়িত হৈ আছে।
অৰ্থনৈতিক আৰু বাণিজ্যিক সম্পৰ্কঃ
- পৰ্যটনঃ ভাৰতীয় পৰ্যটকসকলে মালদ্বীপৰ পৰ্যটনখণ্ডৰ বজাৰত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ অংশ গঠন কৰে।
- বাণিজ্য চুক্তিঃ ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংক আৰু মালদ্বীপৰ মুদ্ৰা কৰ্তৃপক্ষ(Maldives Monetary Authority)ৰ মাজত স্বাক্ষৰিত আমেৰিকান ডলাৰ মুদ্ৰা বিনিময় চুক্তিৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ চুক্তিৰ সৈতে ভাৰত হৈছে মালদ্বীপৰ দ্বিতীয় সৰ্ববৃহৎ বাণিজ্যিক অংশীদাৰ।
বিকাশ আৰু সামৰ্থ্য বৃদ্ধিঃ
- আন্তঃগাঁথনি প্ৰকল্পঃ গ্ৰেটাৰ মালে কানেক্টিভিটি প্ৰজেক্ট (Greater Male Connectivity Project) আৰু হানিমাধু বিমানবন্দৰ (Hanimaadhoo Airport) ৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰকল্পসমূহত ভাৰত জড়িত হৈ আছে।
- স্বাস্থ্যসেৱা আৰু শিক্ষাঃ ভাৰতে মালদ্বীপক ইন্দিৰা গান্ধী স্মাৰক চিকিৎসালয়(Indira Gandhi Memorial Hospital)ৰ দৰে স্বাস্থ্যসেৱা সুবিধা আৰু শৈক্ষিক কাৰ্যসূচীৰ সৈতে সমৰ্থন আগবঢ়ায়।
সাংস্কৃতিক সংযোগঃ
- অংশীদাৰী ঐতিহ্যঃ ভাৰত আৰু মালদ্বীপৰ মাজত গভীৰ জাতিগত, ভাষিক, সাংস্কৃতিক আৰু ধৰ্মীয় সম্পৰ্ক বিৰাজমান, যাক ভাৰতীয় প্ৰব্ৰজিত সম্প্ৰদায়সমূহে যথেষ্ট পৰিমাণে সমৰ্থিত কৰি আহিছে।
ভাৰত-লাক্ষাদ্বীপ সম্পৰ্কৰ মূল উদ্বেগসমূহ :
- লাক্ষাদ্বীপ বিতৰ্কঃ মালদ্বীপৰ বিষয়াসকলে তিক্ত সম্পৰ্কৰ বিষয়ে কৰা নেতিবাচক মন্তব্যৰ ফলত কূটনৈতিক প্ৰতিবাদৰ সৃষ্টি হয়।
- ‘ইণ্ডিয়া আউট’ অভিযান (‘India Out’ Campaign): এই আন্দোলনে ভাৰতীয় বিনিয়োগ আৰু সামৰিক উপস্থিতিৰ বিৰোধিতা কৰে, ইয়াক মালদ্বীপৰ সাৰ্বভৌমত্বৰ প্ৰতি ভাবুকি হিচাপে গণ্য কৰে।
- চীনা কাৰকঃ চীনৰ বেল্ট এণ্ড ৰোড ইনিচিয়েটিভ (Belt and Road Initiative)ৰ সৈতে মালদ্বীপৰ সম্পৰ্কই ভাৰত-মালদ্বীপ সম্পৰ্কত জটিলতা বৃদ্ধি কৰিছে, কিয়নো ভাৰতে ভাৰত মহাসাগৰীয় অঞ্চলত চীনা প্ৰভাৱৰ প্ৰতি সতৰ্ক হৈ আছে।
ভৱিষ্যত কাৰ্যপন্থা :
- ঘৰুৱা পৰ্যটন বিকাশঃ ভাৰতে অনাবিষ্কৃত উপকূলীয় অঞ্চলসমূহৰ বিকাশ কৰি ঘৰুৱা পৰ্যটন বৃদ্ধি কৰা উচিত।
- কূটনৈতিক সম্পৰ্কঃ উভয় ৰাষ্ট্ৰৰ মাজত বিশ্বাস বজাই ৰাখিবলৈ আৰু পাৰস্পৰিক উদ্বেগৰ সমাধানৰ বাবে নিয়মীয়া আলোচনা অত্যাৱশ্যকীয়।
- কৌশলগত বিচক্ষণতাঃ দুয়োখন ৰাষ্ট্ৰই আঞ্চলিক উত্তেজনা সৃষ্টি কৰিব পৰা কাৰ্য পৰিহাৰ কৰিব লাগে।
- ব্যাপক ভাৰত মহাসাগৰ কৌশলঃ ভাৰতে সামুদ্ৰিক সুৰক্ষাৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়া উচিত আৰু প্ৰকল্প মৌছম(Project Mausam)ৰ দৰে পদক্ষেপৰ জৰিয়তে অৰ্থনৈতিক সমৰ্থন প্ৰদান কৰা উচিত।
সময়ে সময়ে জাগ্ৰত ক্ষণিক উত্তেজনা স্বত্বেও, ভাৰত-মালদ্বীপৰ সম্পৰ্কৰ কৌশলগত গুৰুত্বই নিশ্চিত কৰে যে দুয়োখন দেশে শক্তিশালী দ্বিপাক্ষিক সম্পৰ্কক অগ্ৰাধিকাৰ দিয়া অব্যাহত ৰাখিব। এইক্ষেত্ৰত ভাৰতৰ ‘চুবুৰীয়া প্ৰথম’ নীতিৰ সৈতে মালদ্বীপৰ ‘ভাৰত প্ৰথম’ ৰণনীতিৰ মিশ্ৰণ এক সমন্বিত দৃষ্টিভংগী পাৰস্পৰিক লাভালাভৰ বাবে অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ।
