ন্যূনতম সমৰ্থন মূল্য (Minimum Support Price (MSP))
- ন্যূনতম সমৰ্থন মূল্য হৈছে বজাৰ দৰ পৰিৱৰ্তনৰ ক্ষেত্ৰত কৃষকসকলে তেওঁলোকৰ উৎপাদিত সামগ্ৰীৰ বাবে ন্যায্য ক্ষতিপূৰণ লাভ কৰাটো নিশ্চিত কৰিবলৈ চৰকাৰে নিৰ্ধাৰণ কৰা এক নিশ্চিত মূল্য।
মূল বৈশিষ্ট্যসমূহঃ
- কৃষি ব্যয় আৰু মূল্য আয়োগৰ (Commission for Agricultural Costs and Prices (CACP)) পৰামৰ্শৰ ভিত্তিত ন্যূনতম সমৰ্থন মূল্য নিৰ্ধাৰণ কৰা হয়।
- ন্যূনতম সমৰ্থন মূল্য নিৰ্ধাৰণৰ সময়ত বিবেচিত কাৰকবোৰ হ’ল :
- উৎপাদন ব্যয় (Cost of production)
- চাহিদা-যোগানৰ গতিশীলতা (Demand-supply dynamics)
- বজাৰৰ মূল্যৰ প্ৰৱণতা (Market price trends)
- আন্তঃ শস্য মূল্যৰ সমতা (Inter-crop price parity)
- প্ৰধানমন্ত্ৰীৰ অধ্যক্ষতাত অৰ্থনৈতিক পৰিক্ৰমা সম্পৰ্কীয় কেবিনেট কমিটীয়ে (Cabinet Committee on Economic Affairs (CCEA)) চূড়ান্ত সিদ্ধান্ত গ্ৰহণ কৰে।
নূন্যতম সমৰ্থন মূল্য ঘোষণাৰ উদ্দেশ্যঃ
- কৃষকসকলে উৎপাদিত শস্যৰ বাবে উপযুক্ত মূল্য লাভ কৰাটো নিশ্চিত কৰা।
- বহনক্ষম কৃষিৰ বাবে শস্য বৈচিত্ৰতাৰ প্ৰসাৰ কৰা।
কৃষি ব্যয় আৰু মূল্য আয়োগ (CACP)
- ১৯৬৫ চনৰ জানুৱাৰীত স্থাপিত:কৃষি ব্যয় আৰু মূল্য আয়োগে কৃষি আৰু কৃষক কল্যাণ মন্ত্ৰালয়ৰ (Ministry of Agriculture and Farmers Welfare) অধীনত কাৰ্য সম্পাদন কৰে।
আলোচনাৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ দিশসমূহ
- খাৰিফ শস্যৰ বাবে নূন্যতম সমৰ্থন মূল্য বৃদ্ধিৰ সংক্ষিপ্ত বিৱৰণ (২০২৪-২৫)
- কেবিনেটৰ সিদ্ধান্তই (১৯ জুন, ২০২৪) ১৪ বিধ শস্যৰ বাবে এমএছপি (MSP) বৃদ্ধিত অনুমোদন জনাইছে।
- সৰ্বাধিক বৃদ্ধিঃ
- নাইজাৰচিড (nigerseed) : + ১২.৭০%
- ৰাগিঃ + ১১.৫০%
- তৰমুজ : + ৭.৯০%
- উদ্দেশ্যঃ কৃষকসকলৰ বাবে লাভজনক মূল্য নিশ্চিত কৰা।
- নূন্যতম সমৰ্থন মূল্য বৃদ্ধিৰ উপৰি আলোচিত অন্যান্য উদ্বেগসমূহ –
- বিভাগসমূহে (অৰ্থনৈতিক কাৰ্যকলাপ বিভাগ (DEA), পৰিৱেশ বিভাগ (DOE), নিটি আয়োগ) এক স্বতন্ত্ৰ সঁজুলি হিচাপে এমএছপিৰ সীমাবদ্ধতাৰ ওপৰত আলোকপাত কৰিছিল।
- বহনক্ষম কৃষি সমাধানৰ বাবে অনা-দৰজাত নীতিৰ পৰামৰ্শৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰা হৈছিল।
- অনা-দৰ পৰামৰ্শসমূহ
- প্ৰযুক্তি উন্নয়ন আৰু গৱেষণা আৰু উন্নয়নৰ জৰিয়তে উৎপাদনশীলতা বৃদ্ধি কৰা হৈছৈ।
- শস্য বৈচিত্ৰতাৰ প্ৰসাৰ (যেনে., বজ্ৰা, মাহজাতীয় শস্য, তৈলবীজ) কৰা।
- ক্ষুদ্ৰ জলসিঞ্চন আৰু সৌৰ শক্তি উদ্যোগ গ্ৰহণ কৰা।
- সংৰক্ষণগৃহ/গুদামৰ আন্তঃগাঁথনি শক্তিশালী কৰা (ডব্লিউডিআৰএ (WDRA) পঞ্জীয়ন)
- তৈলবীজ উৎপাদনৰ ক্ষেত্ৰত দেখা দিয়া প্ৰত্যাহ্বানসমূহ
- তৈলবীজৰ বাবে উচ্চ নূন্যতম সমৰ্থন মূল্য বৃদ্ধিয়ে ঘৰুৱা উৎপাদন উল্লেখযোগ্যভাৱে বৃদ্ধি কৰা নাছিল।
- ভাৰতৰ খাদ্য তেলৰ চাহিদা ৬০% আমদানিৰ জৰিয়তে পূৰণ কৰা হয়।
- পৰামৰ্শঃ কৃষকৰ আস্থা আৰু উৎপাদন বৃদ্ধিৰ বাবে তৈলবীজৰ বাবে দীৰ্ঘম্যাদী নূন্যতম সমৰ্থন মূল্য নীতি ধাৰ্য কৰা উচিত।
- যোগান-পক্ষৰ বাধা-বিপত্তি
- অপৰ্যাপ্ত আন্তঃগাঁথনিঃ সংৰক্ষণ, গুদাম আৰু পৰিবহণৰ সমস্যা অব্যাহত আছে।
- প্ৰস্তাৱঃ
- চৰকাৰে নিৰ্মাণ কৰা গুদামৰ বাবে ডব্লিউডিআৰএ পঞ্জীয়ন বাধ্যতামূলক কৰা।
- ক্ৰয় সম্ভাৰতন্ত্ৰ ব্যয় হ্ৰাস কৰিবলৈ ই-এনডব্লিউআৰ-আধাৰিত প্ৰতিশ্ৰুতি বিত্তক (e-NWR-based pledge finance) উৎসাহিত কৰা।
- যুক্তিসঙ্গত মূল্য নীতি
- আন্তঃশস্য মূল্য সমতা (inter-crop price parity) আৰু সম্পদ-দক্ষ কৃষি (resource-efficient cultivation) নিশ্চিত কৰা।
- প্ৰাকৃতিক সম্পদৰ ব্যৱহাৰ আৰু চাহিদা-যোগানৰ ভাৰসাম্যৰ সমস্যা সমাধান কৰা।
- চৰকাৰৰ প্ৰতিক্ৰিয়া
- কৃষি মন্ত্ৰালয়ঃ
- কৃষি মন্ত্ৰালয়ে অনা-দৰজাত বিষয়সমূহ পৃথকভাৱে সমাধান কৰিবলৈ সন্মত হৈছিল।
- গতিশীল উৎপাদন ব্যয় আৰু বজাৰৰ পৰিস্থিতিৰ কথা উল্লেখ কৰি দীৰ্ঘম্যাদী নূন্যতম সমৰ্থন মূল্য নীতি নাকচ কৰিছিল।
ভৱিষ্যত কাৰ্যপন্থা :
- বহুমাত্ৰিক নীতিৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰা : আন্তঃগাঁথনি, প্ৰযুক্তি আৰু বৈচিত্ৰতাৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়া।
- দীৰ্ঘম্যাদী কৃষি স্থায়িত্ব প্ৰাপ্ত কৰিবলৈ ৰূপায়ণৰ নিয়মীয়া নিৰীক্ষণ বাহাল ৰখা।
