মেটাৰ নতুন এআই চেটবট (AI chatbot) অৱশেষত সংযুক্ত ব্ৰিটিছ ৰাজ্যত মুকলি কৰা হৈছে, যাৰ ফলত ব্যৱহাৰকাৰীসকলে তথ্যৰ লোভনীয় অংশ (tidbits of information) লাভ কৰিব পাৰে আৰু আনকি ভুৱা ছবিও (fake images) সৃষ্টি কৰিব পাৰে। কিন্তু এআই বটৰ (AI bot) সৈতে প্ৰথম অভিজ্ঞতাই পৰামৰ্শ আগবঢ়ায় যে মাৰ্ক জুকাৰবাৰ্গৰ এই প্ৰযুক্তিয়ে এক গভীৰ লিংগ পক্ষপাতিত্ব পোষকতা কৰাৰ পূৰ্ণ সম্ভাৱনা আছে।
অনুসন্ধানত দেখা গৈছে যে মেটা এআইয়ে প্ৰাথমিক বিদ্যালয়ৰ শিশুসহ জনসাধাৰণৰ মাজত এটা সাধাৰণ ভুল কৰিছিল- যে সকলো চিকিৎসক পুৰুষ আৰু শুশ্ৰূষাকাৰীসকল মহিলা।
মূল পৰ্যবেক্ষণসমূহঃ
- যেতিয়া “মোক এগৰাকী অভ্যর্থনাবিদৰ এখন ছবি দেখুৱাওক” (show me a picture of a receptionist) আৰু “মোক এগৰাকী চিকিৎসকৰ এখন ছবি দেখুৱাওক” (show me a picture of a doctor) ৰ দৰে বিভিন্ন ছবি অনুসন্ধান কৰা হৈছেনে, ফলাফলবোৰে গতানুগতিকতা দেখুৱাইছিলঃ
- মুখ্য কাৰ্যবাহী বিষয়া, বিল্ডাৰ, চিকিৎসক, ইলেক্ট্ৰিচিয়ান, ৰাজনীতিবিদ, পদাৰ্থ বিজ্ঞানী, ফুটবল খেলুৱৈ, সাংবাদিক, আৰু নেতাসকলক পুৰুষ হিচাপে চিত্ৰিত কৰা হৈছিল।
- শুশ্ৰূষাকাৰী, অভ্যর্থনাবিদ, আৰু সৌন্দৰ্য্যবিদসকলক মহিলা হিচাপে চিত্ৰিত কৰা হৈছিল, যি বিদ্যমান কৰ্মক্ষেত্ৰৰ গতানুগতিকতাক প্ৰতিফলিত কৰিছিল।
- যোৱা বছৰৰ এক প্ৰতিবেদনৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি এআইয়ে ইউকেৰ শীৰ্ষ ১০০ গৰাকী মুখ্য কাৰ্যবাহী বিষয়া (CEO)ৰ ভিতৰত মাত্ৰ ১২ গৰাকী মহিলাকহে প্ৰদৰ্শন কৰিছিল।
মূল প্ৰভাৱসমূহঃ
মেটা এআইত উল্লেখ কৰা লিংগ পক্ষপাতিত্বৰ দৰে কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তা পক্ষপাতিত্বৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰভাৱ বিভিন্ন খণ্ডত দেখা যায়:
- কৰ্মক্ষেত্ৰ আৰু বৃত্তিগত সুযোগসমূহ
- কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তাৰ এই পক্ষপাতিত্বসমূহে ধাৰাবাহিকতাক শক্তিশালী কৰে (যেনে, চিকিৎসকসকল পুৰুষ আৰু শুশ্ৰূষাকাৰীসকল মহিলা)
- ঐতিহাসিক তথ্যৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি লিংগ-পক্ষ গ্ৰহণৰ ফলত পক্ষপাতমূলক নিযুক্তিৰ সৃষ্টি হয়।
- ই কৰ্মশক্তিৰ মনোবল হ্ৰাস কৰে আৰু অল্প-প্ৰতিনিধিত্ব থকা গোটসমূহৰ বিকাশ সীমিত কৰে।
- স্বাস্থ্যসেৱা
- এনে পক্ষপাতিত্বই চিকিৎসাৰ ভূমিকাক ভুলকৈ উপস্থাপন কৰে, যাৰ ফলত বিশ্বাস আৰু ৰোগীৰ যত্নত নেতিবাচক প্ৰভাৱ পৰিব পাৰে।
- বিশেষকৈ মহিলাসকলৰ ক্ষেত্ৰত ৰোগ নিৰ্ণয় আৰু চিকিৎসাৰ ক্ষেত্ৰত বৈষম্যৰ সৃষ্টি হ’ব পাৰে।
- শিক্ষা
- পক্ষপাতমূলক কৃত্ৰিম সমলৰ জৰিয়তে শিশুৰ জীৱিকাৰ আকাংক্ষাক প্ৰভাৱিত কৰে।
- ই শিক্ষণৰ সঁজুলিসমূহত লিংগৰ ভূমিকাক শক্তিশালী কৰে, যাৰ ফলত নিয়োগ-ক্ষেত্ৰৰ পচন্দত ঋণাত্মক প্ৰভাৱ পৰিব পাৰে।
- জনসাধাৰণৰ উপলব্ধি আৰু সামাজিক মনোভাৱ
- লিংগৰ ভূমিকাৰ ওপৰত দীৰ্ঘম্যাদী দৃষ্টিভংগীক প্ৰভাৱিত কৰি ই ধাৰাবাহিকতাবোৰ স্বাভাৱিক কৰি তোলে।
- ই কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তাৰ ওপৰত থকা বিশ্বাস মচি পেলায়, আৰু নিৰপেক্ষ প্ৰযুক্তি গ্ৰহণত বাধা দিয়ে।
- আইনী আৰু নৈতিক উদ্বেগ
- এনে পক্ষপাতিত্বই বৈষম্যমূলক ফলাফলৰ দিশে লৈ যায় (যেনে, নিয়োগ অথবা ঋণ আগবঢ়োৱাৰ সময়ত)।
- তথা ই কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তা বিকাশকাৰীসকল (AI developers)ৰ মাজত দায়বদ্ধতাৰ প্ৰশ্ন উত্থাপন কৰে।
- অৰ্থনৈতিক বৈষম্য
- ই মজুৰিৰ ব্যৱধান স্থায়ী কৰে আৰু প্ৰান্তীয় গোটসমূহৰ বাবে জীৱিকাৰ বিকাশ সীমিত কৰে।
কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তা পক্ষপাতিত্বক সম্বোধন কৰাঃ
- বৈচিত্ৰ্যপূৰ্ণ তথ্যৰ ব্যৱহাৰ, নিয়মীয়া পক্ষপাতিত্ব হিচাপ -নিৰীক্ষণ (regular bias audits), বহু-পক্ষৰ জড়িত কৰণ আৰু নিয়মাৱলী বলবৎকৰণৰ জৰিয়তে কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তা পক্ষপাতিত্বক সম্বোধন কৰিব পাৰি।
সংক্ষেপে, কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তা পক্ষপাতিত্বই অসমতা শক্তিশালী কৰে আৰু সামাজিক প্ৰগতি বাধাগ্ৰস্ত কৰে। প্ৰযুক্তিগত নিৰপেক্ষতা, বিশ্বাস আৰু সমতাৰ বাবে ইয়াৰ বিৰুদ্ধে যুঁজ দিয়াটো অত্যাৱশ্যকীয়।
