প্ৰথমবাৰৰ বাবে, ভাৰতে ২০২৪ চনৰ ২১ জুলাইৰ পৰা ৩১ জুলাইলৈ বিশ্ব ঐতিহ্য সমিতিৰ বৈঠকৰ ৪৬ সংখ্যক অধিৱেশন আয়োজন কৰিছিল।
নতুন দিল্লীৰ ভাৰত মণ্ডপমত আয়োজিত এই গুৰুত্বপূৰ্ণ অনুষ্ঠানটোৱে ১৯৭৭ চনত আৰম্ভ হোৱা বিশ্ব ঐতিহ্য সন্মিলনৰ সৈতে ভাৰতৰ দীৰ্ঘদিনীয়া সম্পৰ্কৰ ক্ষেত্ৰত এক মাইলৰ খুঁটি হিচাপে চিহ্নিত কৰিছিল।
বিশ্ব ঐতিহ্য সমিতিত চাইবাৰৰ কাৰ্যনিৰ্বাহক হিচাপে ভাৰতৰ সক্ৰিয় অংশগ্ৰহণে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সহযোগিতা আৰু সামৰ্থ্য-নিৰ্মাণৰ প্ৰতি ইয়াৰ সমৰ্পণক গুৰুত্ব দিয়ে।
উদ্বোধনী অধিৱেশনত প্ৰধানমন্ত্ৰী মোদীয়ে তেওঁৰ "বিকাশ ভী, বিৰাসত ভী" ৰ দৃষ্টিভংগীৰ সৈতে সংগতি ৰাখি ইউনেস্কো বিশ্ব ঐতিহ্য কেন্দ্ৰলৈ ১০ লাখ ডলাৰৰ অনুদান ঘোষণা কৰে।
এই অৱদানে বিশেষকৈ দক্ষিণ বিশ্বৰ দেশসমূহক উপকৃত কৰি সামৰ্থ্য নিৰ্মাণ, কাৰিকৰী সহায় আৰু সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টাত সহায় কৰিব।
ভাৰতৰ স্থিতিঃ
বিগত ১০ বছৰত, ভাৰতে আধুনিক উন্নয়নৰ নতুন মাত্ৰা স্পৰ্শ কৰিছে। লগতে 'বিৰাসত পৰ গৰ্ব' (উত্তৰাধিকাৰৰ গৌৰৱ) প্ৰতিশ্ৰুতিও গ্ৰহণ কৰিছে।
সমগ্ৰ দেশতে কাশী বিশ্বনাথ কৰিডৰ, অযোধ্যাৰ ৰাম মন্দিৰ আৰু প্ৰাচীন নালন্দা বিশ্ববিদ্যালয়ৰ এখন আধুনিক প্ৰাংগন নিৰ্মাণৰ দৰে অসংখ্য ঐতিহ্য সংৰক্ষণ প্ৰকল্প হাতত লোৱা হৈছে।
ভাৰতৰ প্ৰচেষ্টাই যোৱা দশকত ১৩ টা বিশ্ব ঐতিহ্য সম্পত্তিৰ সফল স্বীকৃতি লাভ কৰিছিল । ফলত ভাৰত বিশ্ব ঐতিহ্য ক্ষেত্ৰৰ ক্ষেত্ৰত বিশ্বৰ ভিতৰতে ষষ্ঠ স্থানত আছিল।
বিশ্ব ঐতিহ্য সমিতিৰ ৪৬ সংখ্যক অধিৱেশনত ১৯ টা সাংস্কৃতিক, ৪ টা প্ৰাকৃতিক আৰু ১ টা মিশ্ৰিত সম্পত্তিকে ধৰি ২৪ টা নতুন বিশ্ব ঐতিহ্য ক্ষেত্ৰ ঘোষণা কৰা হয়।
এই অধিৱেশনতে অসমৰ মৈদামে ভাৰতৰ ৪৩ সংখ্যক বিশ্ব ঐতিহ্য ক্ষেত্ৰ স্বীকৃতিৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ সাফল্য লাভ কৰে।
চৰাইদেউ মৈদামস্থলী বিশ্ব ঐতিহ্য ক্ষেত্ৰৰ স্বীকৃতি লাভ কৰা অসমৰ প্ৰথম সাংস্কৃতিক স্থান।
বিশ্ব ঐতিহ্য সমাৰোহ (world heritage convention)
সম্পূৰ্ণ নাম : বিশ্ব সাংস্কৃতিক আৰু প্ৰাকৃতিক ঐতিহ্যৰ সুৰক্ষা সম্পৰ্কীয় সমাৰোহ (convention concerning the protection of the world cultural and natural heritage)
১৯৭২ চনত ফ্ৰান্সৰ পেৰিছত অনুষ্ঠিত ইউনেস্কোৰ সাধাৰণ সন্মিলনত এই চুক্তি গ্ৰহণ কৰা হৈছিল। ১৯৭৫ চনত ইয়াক বলৱৎ হৈছিল।
ভাৰতে ১৯৭৭ চনত এই চুক্তিত স্বাক্ষৰ কৰিছিল।
বৰ্তমান এই সন্মিলনত ১৯৫ টা ৰাষ্ট্ৰীয় পক্ষ আছে।
উদ্দেশ্যঃ
বিশ্বজনীন সহযোগিতা- উৎকৃষ্ট সাৰ্বজনীন মূল্যৰ সাংস্কৃতিক আৰু প্ৰাকৃতিক ঐতিহ্য সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সহযোগিতাৰ প্ৰসাৰ কৰা।
সংৰক্ষণ লক্ষ্যঃ বৰ্তমান আৰু ভৱিষ্যত প্ৰজন্মৰ বাবে ঐতিহ্যৰ সংৰক্ষণ নিশ্চিত কৰা।
চুক্তিৰ মূল লক্ষ্যসমূহঃ
চিনাক্তকৰণঃ ব্যতিক্ৰমী সাংস্কৃতিক আৰু প্ৰাকৃতিক গুৰুত্ব থকা স্থানসমূহ চিনাক্ত আৰু তালিকাভুক্ত কৰা।
সুৰক্ষাঃ এই স্থানসমূহক অৱনতি আৰু ধ্বংসৰ পৰা সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে ব্যৱস্থা কাৰ্যকৰী কৰা ।
প্ৰচাৰঃ বিশ্ব ঐতিহ্যৰ মূল্য সম্পৰ্কে সজাগতা আৰু প্ৰশংসা বৃদ্ধি কৰা।
কাৰ্যকৰীকৰণঃ
বিশ্ব ঐতিহ্য তালিকাঃ চুক্তিয়ে উৎকৃষ্ট সাৰ্বজনীন মূল্যৰ মাপকাঠি পূৰণ কৰা স্থানসমূহ নিৰ্ধাৰণ কৰে । পৰৱৰ্তীকালত সন্মিলনৰ নিৰ্দেশনাৰ অধীনত এই ঐতিহ্য ক্ষেত্ৰসমূহ সুৰক্ষিত কৰা হয়।
বিশ্ব ঐতিহ্য সমিতিঃ বিশ্ব ঐতিহ্য সমিতিয়ে সমাৰোহৰ ৰূপায়ণ আৰু বিশ্ব ঐতিহ্য ক্ষেত্ৰ তালিকাৰ ব্যৱস্থাপনাৰ তত্বাৱধান কৰে।
গুৰুত্বঃ
সাংস্কৃতিক আৰু প্ৰাকৃতিক ঐতিহ্যঃ সাংস্কৃতিক স্থান (স্মৃতিসৌধ, অট্টালিকা ইত্যাদি) আৰু প্ৰাকৃতিক স্থানসমূহ (ভূ-দৃশ্যপট, পৰিৱেশতন্ত্ৰ ইত্যাদি) দুয়োটা ক্ষেত্ৰকে এই ঐতিহ্য তালিকাই সামৰি লয়।
বিশ্বজনীন প্ৰভাৱঃ ই বহনক্ষম পৰ্যটনক উৎসাহিত কৰে আৰু ঐতিহ্য সংৰক্ষণৰ ওপৰত আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় আলোচনা বৃদ্ধি কৰে।
বিশ্ব ঐতিহ্য সমিতি
বিশ্ব ঐতিহ্য সমিতিয়ে বিশ্ব ঐতিহ্য সন্মিলন (সমাৰোহ) পৰিচালনা কৰে।
ইউনেস্কো বিশ্ব ঐতিহ্য কেন্দ্ৰঃ এই সমাৰোহৰ সচিবালয় হিচাপে কাম কৰে।
কাৰিকৰী উপদেষ্টা সংস্থাঃ
আই. ইউ. চি. এন.(IUCN): আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় প্ৰকৃতি সংৰক্ষণ সংঘই প্ৰাকৃতিক ঐতিহ্যসমূহৰ ওপৰত পৰামৰ্শ প্ৰদান কৰে ।.
আই.চি.অ'.এম.অ'.এছ (ICOMOS) : আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় স্মৃতিসৌধ আৰু স্থান পৰিষদে সাংস্কৃতিক ঐতিহ্যৰ সন্দৰ্ভত পৰামৰ্শ প্ৰদান কৰে।
আই.চি.চি. আৰ.অ'.এম (ICCROM) : সাংস্কৃতিক সম্পত্তিৰ সংৰক্ষণ আৰু পুনৰুদ্ধাৰৰ অধ্যয়নৰ বাবে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় কেন্দ্ৰই সংৰক্ষণৰ ওপৰত পৰামৰ্শ প্ৰদান কৰে।
গঠনঃ
সদস্যঃ ৰাষ্ট্ৰীয় পক্ষসমূহ (state parties) ৰ মাজৰ পৰা নিৰ্বাচিত ২১ জন সদস্যৰে বিশ্ব ঐতিহ্য সমিতি গঠন কৰা হয়।
কাৰ্যকালঃ সমিতিৰ সদস্যসকল সাধাৰণতে ছয় বছৰৰ বাবে নিৰ্বাচিত হয়, যদিও ৰাজ্যিক দলসমূহে ইয়াৰ কাৰ্যকাল চাৰি বছৰলৈ হ্ৰাস কৰিব পাৰে।
কাৰ্য্যসমূহঃ
সম্পত্তি অন্তৰ্ভুক্তি : বিশ্ব ঐতিহ্য তালিকাত নতুন সম্পদ যোগ কৰাৰ সিদ্ধান্ত লয়।
কাৰ্যকৰীকৰণ পৰ্য্যবেক্ষণঃ চুক্তিখনৰ ৰূপায়ণ সম্পৰ্কীয় বিষয়সমূহ আলোচনা কৰা হয়।
আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সহায়-সহযোগিতা: সমিতিয়ে ঐতিহ্য সংৰক্ষণৰ বাবে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সহায়-সহযোগিতাৰ অনুৰোধ বিবেচনা কৰে।
ৰাষ্ট্ৰীয় দলসমূহলৈ পৰামৰ্শঃ বিশ্ব ঐতিহ্য সম্পত্তিৰ সুৰক্ষাৰ বাবে দায়বদ্ধতা পূৰণৰ ক্ষেত্ৰত বিশ্ব ঐতিহ্য সমিতিয়ে নিৰ্দেশনা প্ৰদান কৰে।
বিশ্ব ঐতিহ্য পুঁজিঃ বিশ্ব ঐতিহ্য সমিতিয়ে সংৰক্ষণ প্ৰচেষ্টাক সমৰ্থন কৰা বিশ্ব ঐতিহ্য পুঁজি পৰিচালনা কৰে।
সিদ্ধান্ত গ্ৰহণকাৰী কৰ্তৃপক্ষঃ
চূড়ান্ত কৰ্তৃত্বঃ ৰাষ্ট্ৰীয় চৰকাৰে মনোনীত কৰা স্থান বা সম্পত্তি বিশ্ব ঐতিহ্য তালিকাত লিপিবদ্ধ কৰা হৈছে নে নাই সেই সন্দৰ্ভত বিশ্ব ঐতিহ্য সমিতিৰ সিদ্ধান্তই চূড়ান্ত সিদ্ধান্ত।
পৰামৰ্শদাতাৰ ভূমিকাঃ প্ৰাকৃতিক ঐতিহ্য সম্পৰ্কীয় বিষয়সমূহৰ বাবে আই. ইউ. চি. এন.-এ সমিতিৰ পৰামৰ্শদাতা সংস্থা হিচাপে কাম কৰে।
বিশ্ব ঐতিহ্য সমিতিৰ বৈঠকৰ ৪৬ সংখ্যক অধিৱেশন সংৰক্ষণ, আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সহায় আৰু বিভিন্ন দেশ তথা সংস্থাৰ সৈতে দ্বিপাক্ষিক বৈঠকৰ ওপৰত বিস্তৃত আলোচনাৰ সৈতে সমাপ্ত হয়। এই ঐতিহাসিক অধিৱেশনে ভাৰতৰ সমৃদ্ধ ঐতিহ্য প্ৰদৰ্শন কৰিছিল আৰু ভৱিষ্যতৰ বিশ্ব ঐতিহ্য সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টাৰ এক মঞ্চ প্ৰস্তুত কৰিছিল।