ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকে প্ৰকাশ কৰা এক প্ৰতিবেদন অনুসৰি দেশজুৰি বিত্তীয় অন্তৰ্ভুক্তি পৰিমাপ কৰা বিত্তীয় অন্তৰ্ভুক্তি সূচক (FI-Index) ২০২৩ চনৰ মাৰ্চত ৬০.১ ৰ পৰা ২০২৪ চনৰ মাৰ্চত ৬৪.২ লৈ যথেষ্ট বৃদ্ধি পাইছে।
বিত্তীয় অন্তৰ্ভুক্তি সূচক (FI-Index)
বিত্তীয় অন্তৰ্ভুক্তি সূচকক ভাৰতত বিত্তীয় অন্তৰ্ভুক্তিৰ ব্যাপক মাপকাঠিৰূপে গণ্য কৰা হ'ব।
বিত্তীয় অন্তৰ্ভুক্তি সূচকে বেংকিং, বীমা, বিনিয়োগ, পেন্সন আৰু ডাক খণ্ডত বিত্তীয় অন্তৰ্ভুক্তিৰ পৰিমাণ মূল্যায়ন কৰে।
চৰকাৰ আৰু খণ্ডভিত্তিক নিয়ন্ত্ৰকসকলৰ সৈতে আলোচনা কৰি এই সূচক বিকশিত কৰা হৈছে।
প্ৰতি বছৰে জুলাই মাহত বিত্তীয় অন্তৰ্ভুক্তি সূচক প্ৰতিবেদন প্ৰকাশ পায়।
০ ৰ পৰা ১০০ লৈ পৰিসৰঃ
'০': সম্পূৰ্ণ বিত্তীয় বহিষ্কৰণ
'১০০': সম্পূৰ্ণ বিত্তীয় অন্তৰ্ভুক্তি
বিত্তীয় অন্তৰ্ভুক্তি সূচকত কোনো ভিত্তি বৰ্ষ নাই; ই সময়ৰ লগে লগে সঞ্চিত প্ৰচেষ্টাক প্ৰতিফলিত কৰে।
মাপ-কাঠী :
বিত্তীয় সেৱাৰ সুবিধা (৩৫% ভৰ-প্ৰভাৱ (weightage))
ই বিত্তীয় সেৱাসমূহৰ উপলব্ধতা আৰু প্ৰৱেশাধিকাৰৰ সহজতা নিৰ্ধাৰণ কৰে।
বিত্তীয় সেৱা (৪৫% ভৰ-প্ৰভাৱ)
ই বিত্তীয় সেৱা ব্যৱহাৰৰ পৰিমাণ মূল্যায়ন কৰে।
পণ্য আৰু সেৱাৰ গুণগত মান (২০% ভৰ-প্ৰভাৱ)
পণ্য আৰু সেৱাৰ গুণগত মানে গ্ৰাহক সুৰক্ষা, বিত্তীয় সাক্ষৰতা, আৰু সেৱাৰ অভাৱকে ধৰি সেৱাৰ মানদণ্ডৰ মূল্যায়ন কৰে।
সূচকসমূহঃ
৯৭টা সূচকৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি বিত্তীয় অন্তৰ্ভুক্তিমূলক সূচক গণনা কৰা হয়।
ই প্ৰৱেশাধিকাৰৰ সহজতা, উপলব্ধতা, ব্যৱহাৰ আৰু সেৱাৰ মানদণ্ড প্ৰতিফলিত কৰে।
গুণগত মানদণ্ডঃ গ্ৰাহক সুৰক্ষা, বিত্তীয় সাক্ষৰতা, সেৱাৰ অভাৱ আৰু সেৱাৰ ব্যৱস্থাৰ অসমতা ধৰি ৰাখে।
কৌশলগত পদক্ষেপ আৰু পুঙ্খানুপুঙ্খ মূল্যায়নৰ জৰিয়তে, বিত্তীয় অন্তৰ্ভুক্তিমূলক সূচকে সমগ্ৰ ভাৰতত বিত্তীয় অন্তৰ্ভুক্তি নিৰীক্ষণ আৰু আগবঢ়াই নিয়াৰ ক্ষেত্ৰত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে। ফলত ভাৰতীয় অৰ্থনীতিত অৰ্থনৈতিক উৎপাদন বৃদ্ধি, দৰিদ্ৰতা হ্ৰাস আৰু মহিলা সবলীকৰণ পৰিলক্ষিত হয়।