পাৰমাণৱিক নীতি হৈছে পাৰমাণৱিক অস্ত্ৰ আৰু পাৰমাণৱিক শক্তিৰ ক্ষেত্ৰত এখন দেশৰ দৃষ্টিভংগী নিয়ন্ত্ৰণ কৰা নিৰ্দেশনা, নীতি আৰু কৌশলৰ কাঠামো।
ভাৰতৰ পাৰমাণৱিক মতবাদক এনেদৰে সামৰি ল’ব পাৰি।
বিশ্বাসযোগ্য নূন্যতম প্ৰতিৰোধক গঢ়ি তোলা আৰু বজাই ৰখা;
"প্ৰথম ব্যৱহাৰ নহয়" পাৰমাণৱিক অস্ত্ৰৰ ভংগীমা কেৱল ভাৰতীয় ভূখণ্ডত বা যিকোনো ঠাইত ভাৰতীয় বাহিনীত পাৰমাণৱিক আক্ৰমণৰ প্ৰতিশোধ হিচাপেহে ব্যৱহাৰ কৰা হ'ব;
প্ৰথম আক্ৰমণৰ পাৰমাণৱিক প্ৰতিশোধ বৃহৎ হ’ব আৰু ইয়াক অগ্ৰাহ্যযোগ্য ক্ষতিসাধন কৰিবলৈ ডিজাইন কৰা হ’ব।
পাৰমাণৱিক প্ৰতিশোধমূলক আক্ৰমণৰ অনুমোদন কেৱল পাৰমাণৱিক কমাণ্ড কৰ্তৃপক্ষৰ জৰিয়তেহে অসামৰিক ৰাজনৈতিক নেতৃত্বই দিব পাৰিব।
অপাৰমাণৱিক অস্ত্ৰধাৰী ৰাষ্ট্ৰৰ বিৰুদ্ধে পাৰমাণৱিক অস্ত্ৰৰ ব্যৱহাৰ নকৰা;
কিন্তু ভাৰতৰ বিৰুদ্ধে, বা যিকোনো ঠাইত ভাৰতীয় বাহিনীৰ বিৰুদ্ধে জৈৱিক বা ৰাসায়নিক অস্ত্ৰৰ দ্বাৰা বৃহৎ আক্ৰমণৰ সৃষ্টি হ’লে ভাৰতে পাৰমাণৱিক অস্ত্ৰৰে প্ৰতিশোধ লোৱাৰ বিকল্প অক্ষুণ্ণ ৰাখিব;
পাৰমাণৱিক আৰু ক্ষেপণাস্ত্ৰ সম্পৰ্কীয় সামগ্ৰী আৰু প্ৰযুক্তিৰ ৰপ্তানিৰ ওপৰত কঠোৰ নিয়ন্ত্ৰণ অব্যাহত ৰখা, বিভাজন সামগ্ৰী কাটঅফ চুক্তিৰ আলোচনাত অংশগ্ৰহণ, আৰু পাৰমাণৱিক পৰীক্ষাৰ ওপৰত স্থগিতাদেশ অব্যাহত ৰখা।
বিশ্বব্যাপী, পৰীক্ষাযোগ্য আৰু বৈষম্যহীন পাৰমাণৱিক নিৰস্ত্ৰকৰণৰ জৰিয়তে, পাৰমাণৱিক অস্ত্ৰমুক্ত বিশ্বৰ লক্ষ্যৰ প্ৰতি অবিৰত প্ৰতিশ্ৰুতি।
নিউক্লিয়াৰ কমাণ্ড কৰ্তৃপক্ষ
ইয়াত এখন ৰাজনৈতিক পৰিষদ আৰু এখন কাৰ্যবাহী পৰিষদ থাকে।
ৰাজনৈতিক পৰিষদৰ অধ্যক্ষতা কৰে প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে। ই একমাত্ৰ সংস্থা যিয়ে পাৰমাণৱিক অস্ত্ৰ ব্যৱহাৰৰ অনুমোদন দিব পাৰে।
কাৰ্যবাহী পৰিষদৰ অধ্যক্ষতা কৰে ৰাষ্ট্ৰীয় নিৰাপত্তা উপদেষ্টাই। ই নিউক্লিয়াৰ কমাণ্ড কৰ্তৃপক্ষৰ সিদ্ধান্ত গ্ৰহণৰ বাবে ইনপুট প্ৰদান কৰে আৰু ৰাজনৈতিক পৰিষদে ইয়াক দিয়া নিৰ্দেশনাসমূহ কাৰ্যকৰী কৰে।
ভাৰতৰ পাৰমাণৱিক নীতি আৰু পাৰমাণৱিক কাৰ্যসূচীৰ বিৱৰ্তন:
নিষ্ক্ৰিয় পৰ্যায়
১৯৪০ চনৰ শেষৰ ফালে হোমি জে ভাভাৰ অধীনত ভাৰতৰ পাৰমাণৱিক কাৰ্যসূচী আৰম্ভ।
১৯৪৫ চনত মৌলিক বৈজ্ঞানিক গৱেষণাৰ বাবে হোমী জে ভাভাই টাটা ইনষ্টিটিউট অৱ ফাণ্ডামেণ্টেল ৰিচাৰ্চ (টিআইএফআৰ) স্থাপন কৰে।
১৯৪৮ চনত দেশৰ পাৰমাণৱিক নীতি প্ৰণয়ন আৰু কাৰ্যকৰী কৰিবলৈ ভাৰতীয় পাৰমাণৱিক শক্তি আয়োগ (AEC) গঠন।
১৯৫১: ভাৰতৰ ভূতাত্ত্বিক জৰীপ (জি এছ আই)ৰ দ্বাৰা সিংভূম জিলা (ঝাৰখণ্ড)ত ভাৰতৰ প্ৰথম ইউৰেনিয়াম আৱৰ্জনাৰ আৱিষ্কাৰ।
১৯৫৪ চনত পাৰমাণৱিক শক্তি প্ৰযুক্তি আৰু বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত বিকিৰণ প্ৰয়োগৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰিবলৈ পাৰমাণৱিক শক্তি বিভাগ (DAE) গঠন কৰা হয়।
১৯৫৭ চনত ড° ভাভাই বিস্তৃত পাৰমাণৱিক গৱেষণাৰ বাবে ট্ৰম্বেত পাৰমাণৱিক শক্তি প্ৰতিষ্ঠান (AEET) স্থাপন কৰে, ১৯৬৬ চনত ভাৱা পাৰমাণৱিক গৱেষণা কেন্দ্ৰ (BARC) নামেৰে নামাকৰণ কৰা হয়।
১৯৬৩ চন: ভাৰতৰ তাৰাপুৰ পাৰমাণৱিক শক্তি কেন্দ্ৰলৈ সমৃদ্ধ ইন্ধন যোগানৰ বাবে আমেৰিকা আৰু ভাৰতৰ মাজত চুক্তি।
১৯৭০ চন: পাৰমাণৱিক অস্ত্ৰৰ প্ৰসাৰ ৰোধ আৰু শান্তিপূৰ্ণ পাৰমাণৱিক শক্তিৰ ব্যৱহাৰক প্ৰসাৰিত কৰাৰ বাবে অপসাৰণ চুক্তি (এন পি টি) বলবৎ হয়। স্বীকৃতিপ্ৰাপ্ত পাৰমাণৱিক ৰাষ্ট্ৰসমূহৰ পাৰমাণৱিক অস্ত্ৰৰ একচেটিয়া অধিকাৰ শক্তিশালী কৰাৰ বাবে ভাৰতে এন পি টিৰ সমালোচনা কৰি স্বাক্ষৰ নকৰে।
১৯৭৪: বিশেষকৈ পাকিস্তানৰ সৈতে আঞ্চলিক উত্তেজনাৰ মাজত ভাৰতে নিজৰ পাৰমাণৱিক ক্ষমতাৰ সংকেত প্ৰদান কৰি প্ৰথমটো পাৰমাণৱিক বিস্ফোৰণ অপাৰেচন স্মাইলিং বুদ্ধ (Pokhran-1) সংঘটিত কৰে। আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সঁহাৰি বহুলাংশে নিন্দাসূচক আছিল।
সক্ৰিয় পৰ্যায়
১৯৮৭: ভাৰতীয় পাৰমাণৱিক শক্তি নিগম লিমিটেড (এনপিচিআইএল) প্ৰতিষ্ঠা
কাৰ্য্য: পাৰমাণৱিক শক্তিৰ পৰা বিদ্যুৎ উৎপাদনৰ বাবে দায়বদ্ধ ৰাজহুৱা খণ্ডৰ উদ্যোগ।
১৯৮৮ চন: পাৰমাণৱিক সংস্থাপন আৰু সুবিধাসমূহৰ বিৰুদ্ধে আক্ৰমণ নিষিদ্ধ কৰাৰ চুক্তি
দলসমূহ: ভাৰত আৰু পাকিস্তান।
চৰ্তঃ পাৰমাণৱিক স্থাপনৰ তালিকা বিনিময় আৰু ইজনে সিজনৰ পাৰমাণৱিক সুবিধা আক্ৰমণৰ পৰা বিৰত থকাৰ চুক্তি।
১৯৯৮: অপাৰেচন শক্তি – পোখৰাণ-দ্বিতীয়
সবিশেষঃ ৰাজস্থানৰ পোখৰাণত ধাৰাবাহিক পাৰমাণৱিক পৰীক্ষা।
উদ্দেশ্যঃ ভাৰতৰ পাৰমাণৱিক প্ৰযুক্তিৰ সামৰ্থ্য প্ৰদৰ্শন কৰা।
২০০৩: কৌশলগত বাহিনী কমাণ্ড (এছ এফ চি) স্থাপন কৰা হয়
উদ্দেশ্যঃ ভাৰতীয় পাৰমাণৱিক সম্পত্তিৰ সুৰক্ষা আৰু সুৰক্ষা নিশ্চিত কৰা।
২০০৩: ভাৰতৰ পাৰমাণৱিক মতবাদ আৰু পাৰমাণৱিক আদেশ কৰ্তৃপক্ষ (এনচিএ) স্থাপন
এনচিএ: ভাৰতৰ পাৰমাণৱিক অস্ত্ৰ সন্দৰ্ভত কমাণ্ড, কণ্ট্ৰ’ল, আৰু অপাৰেচনেল সিদ্ধান্তৰ বাবে দায়বদ্ধ।
মতবাদ: ভাৰতৰ পাৰমাণৱিক নীতি আৰু কৌশলৰ ৰূপৰেখা দাঙি ধৰা নিৰ্দেশনা।
২০০৮: ভাৰত-আমেৰিকা অসামৰিক পাৰমাণৱিক চুক্তি (১২৩ চুক্তি)
সবিশেষঃ ভাৰত আৰু আমেৰিকাৰ মাজত অসামৰিক পাৰমাণৱিক প্ৰযুক্তিৰ ক্ষেত্ৰত সহযোগিতাৰ সুবিধা প্ৰদান কৰে।
২০০৯ চনত আই এন এছ অৰিহন্তৰ শুভাৰম্ভ
তাৎপৰ্য্যঃ ভাৰতৰ প্ৰথমখন থলুৱা পাৰমাণৱিক চালিত চাবমেৰিন, ইয়াৰ পাৰমাণৱিক চাবমেৰিন কাৰ্যসূচীত এক মাইলৰ খুঁটি চিহ্নিত কৰা।
২০১৬: জাপানৰ সৈতে অসামৰিক পাৰমাণৱিক চুক্তি
কেন্দ্ৰ: পাৰমাণৱিক সুৰক্ষা আৰু প্ৰযুক্তিৰ ক্ষেত্ৰত সহযোগিতা।
ভাৰত হৈছে একমাত্ৰ নন-এন পি টি স্বাক্ষৰকাৰী দেশ যাৰ সৈতে জাপানৰ নাগৰিক পাৰমাণৱিক চুক্তি আছে।
২০১৬: নিউক্লিয়াৰ ট্ৰাইড সম্পূৰ্ণ
বিমান, স্থলভিত্তিক ক্ষেপণাস্ত্ৰ, আৰু চাবমেৰিনত নিক্ষেপ কৰা ক্ষেপণাস্ত্ৰৰ জৰিয়তে পাৰমাণৱিক অস্ত্ৰ প্ৰেৰণ কৰাৰ ক্ষমতা।
আই এন এছ অৰিহন্তৰ কমিচনিঙৰ সৈতে সম্পন্ন।
ভাৰতৰ পাৰমাণৱিক মতবাদ তাৎপৰ্যপূৰ্ণ কাৰণ ই মূলতঃ সম্পূৰ্ণ পাৰমাণৱিক নিৰস্ত্ৰকৰণৰ স্থায়ী প্ৰতিশ্ৰুতিৰ সৈতে জড়িত।