ছুইজাৰলেণ্ডে শেহতীয়াকৈ নেছলে (Nestle)ৰ সৈতে জড়িত এক বিৰূপ কৰ গোচৰত (adverse tax case) উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ ৰায়দানৰ পিছত দ্বৈত কৰ পৰিহাৰ চুক্তিৰ মৰ্যাদাৰ (Double taxation avoidance agreement status) ভাৰতৰ আটাইতকৈ অনুকূল ৰাষ্ট্ৰ (Most Favoured Nation (MFN)) দফা প্রত্যাহাৰ কৰিছে।
সর্বাধিক অনুকূল ৰাষ্ট্ৰ (MFN)
বিশ্ব বাণিজ্য সংস্থা (World Trade Organization (WTO)) ৰ অধীনত ‘সৰ্বাধিক অনুকূল ৰাষ্ট্ৰ’ (MFN) নীতি হৈছে এক মৌলিক নিয়ম য’ত সদস্য ৰাষ্ট্ৰসমূহে বাণিজ্য নীতিত আন সকলো সদস্যক সমানভাৱে ব্যৱহাৰ কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তা সন্নিৱিষ্ট হৈ আছে। ইয়াৰ ভিতৰত সকলোৰে বাবে একে ধৰণৰ শুল্ক, কোটা আৰু বাণিজ্যিক ৰোধক প্ৰদান কৰা আদি অন্তৰ্ভুক্ত হৈ থাকে।
পদবীঃ
বিশ্ব বাণিজ্য সংস্থাৰ সকলো ১৬৪ খন সদস্য দেশক স্বয়ংক্ৰিয়ভাৱে ”মষ্ট ফেভাৰড্ নেশ্যন” মৰ্যাদা প্ৰদান কৰা হয়।
ঐতিহাসিক পটভূমিঃ
দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ পিছত বিশ্ব বাণিজ্য সংস্থা পৰিকাঠামোৰ ভিতৰত বহুপাক্ষিক বাণিজ্য ব্যৱস্থাৰ এক কেন্দ্ৰীয় উপাদান হিচাপে ‘সর্বাধিক অনুকূল ৰাষ্ট্ৰ’ দফা প্ৰৱৰ্তন কৰা হৈছিল।
‘সর্বাধিক অনুকূল ৰাষ্ট্ৰ’ দফাৰ মূল বৈশিষ্ট্যসমূহঃ
- বৈষম্যহীনতাঃ
- এখন দেশে শুল্ক আৰু বজাৰ প্ৰৱেশাধিকাৰৰ দৰে বাণিজ্যৰ ক্ষেত্ৰত বিশ্ব বাণিজ্য সংস্থাৰ সকলো সদস্যক সমানভাৱে ব্যৱহাৰ কৰিব লাগিব।
- স্বয়ংক্ৰিয় সম্প্ৰসাৰণঃ
- এজন বাণিজ্যিক অংশীদাৰক প্ৰদান কৰা যিকোনো বিশেষ সুবিধা বা ৰেহাই স্বয়ংক্ৰিয়ভাৱে বিশ্ব বাণিজ্য সংস্থাৰ আন সকলো সদস্যলৈ সম্প্ৰসাৰিত হ’ব লাগিব।
- প্ৰযোজ্য ক্ষেত্ৰসমূহঃ
- সামগ্ৰী, সেৱা আৰু বৌদ্ধিক সম্পত্তি অধিকাৰৰ বাণিজ্য।
- ব্যতিক্ৰমঃ
- মুক্ত বাণিজ্য চুক্তি (Free Trade Agreements (FTAs) আৰু শুল্ক সংঘ (customs unions)ৰ দৰে আঞ্চলিক বাণিজ্য চুক্তি।
- সাধাৰণ অগ্ৰাধিকাৰ ব্যৱস্থা (Generalized System of Preferences (GSP)) ৰ অধীনত উন্নয়নশীল আৰু নিম্নতম উন্নত দেশসমূহলৈ বিশেষ অগ্ৰাধিকাৰ আগবঢ়োৱা হয়।
‘সৰ্বাধিক অনুকূল ৰাষ্ট্ৰ’ দফাৰ উপকাৰিতাঃ
- বিশ্ব বাণিজ্য স্থায়িত্বঃ বৈষম্য দূৰ কৰে, এক অনুমানযোগ্য বাণিজ্যিক পৰিৱেশৰ সৃষ্টি কৰে।
- মুক্ত বাণিজ্যক উৎসাহিত কৰেঃ বাধা হ্ৰাস কৰি মুকলি বজাৰৰ প্ৰসাৰ কৰে।
- লেভেল প্লেয়িং ফিল্ড (Level Playing Field) : ই কোনো দেশ অন্যায়ভাৱে বঞ্চিত নহয় বুলি নিশ্চিত কৰে।
- আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সহযোগিতা বৃদ্ধিঃ বাণিজ্যিক ৰাষ্ট্ৰসমূহৰ মাজত পাৰস্পৰিক বিশ্বাস বৃদ্ধি কৰে।
‘সৰ্বাধিক অনুকূল ৰাষ্ট্ৰ’ দফাৰ সৈতে জড়িত প্ৰত্যাহ্বানসমূহঃ
মুক্ত বাণিজ্য চুক্তিয়ে কৰা ক্ষয়সমূহ : অগ্ৰাধিকাৰমূলক চুক্তিসমূহে ‘সৰ্বাধিক অনুকূল ৰাষ্ট্ৰ’ নীতিৰ পৰা আঁতৰি থাকিব পাৰে।
অসমান লাভঃ উন্নত অৰ্থনীতিসমূহ প্ৰায়ে উন্নত ক্ষমতা আৰু সম্পদৰ বাবে অধিক লাভান্বিত হয়।
অৰ্থনৈতিক দুৰ্বলতাঃ ক্ষুদ্ৰ আৰু উন্নয়নশীল অৰ্থনীতিয়ে সমান চৰ্তৰ অধীনত প্ৰতিযোগিতা কৰিবলৈ সংগ্ৰাম কৰিবলগীয়া হয়।
