ভাৰতৰ উচ্চতম ন্যায়ালয়ে কৰ্মক্ষেত্ৰত মহিলাৰ যৌন হাৰাশাস্তি (প্ৰতিৰোধ, প্ৰতিৰোধ আৰু নিৰাময়) আইন (Sexual Harassment of Women at Workplace (Prevention, Prohibition and Redressal) Act) বা ২০১৩ চনৰ প’ছ আইন ৰাজনৈতিক দলসমূহত প্ৰয়োগ কৰিবলৈ অনুৰোধ জনোৱা এজন আবেদনকাৰীক প্ৰথমে ভাৰতৰ নিৰ্বাচন আয়োগৰ কাষ চাপিবলৈ মত প্ৰকাশ কৰে।
প’ছ আইনৰ গঠনঃ
- ভানৱাৰী দেৱী ঘটনা (১৯৯২) : বাল্য বিবাহৰ প্ৰতিৰোধ কৰাৰ বাবে ৰাজস্থানৰ এগৰাকী সামাজিক কৰ্মীৰ ওপৰত দলবদ্ধ ধৰ্ষণ সংঘটিত হৈছিল। ই কৰ্মক্ষেত্ৰৰ উৎপীড়নৰ বিৰুদ্ধে সুৰক্ষাৰ অভাৱক আলোকপাত কৰিছিল।
- বিশাখা নিৰ্দেশনা (১৯৯৭) : এই নিৰ্দেশনাৰ জৰিয়তে উচ্চতম ন্যায়ালয়ে কৰ্মক্ষেত্ৰত উৎপীড়ন সম্পৰ্কীয় আইনৰ অনুপস্থিতিৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল আৰু নিৰ্দেশনা জাৰি কৰিছিল। ইয়াৰ মূল ভিত্তি আছিল –
- ভাৰতীয় সংবিধানৰ ১৫ নং অনুচ্ছেদ (বৈষম্যৰ বিৰুদ্ধে সুৰক্ষা)।
- চিইডিএডব্লিউ নিয়মাৱলী (CEDAW norms) (১৯৯৩ চনত ভাৰতৰ দ্বাৰা অনুমোদিত)
- প’ছ আইনঃ মহিলা আৰু শিশু উন্নয়ন মন্ত্ৰালয়ে ২০০৭ চনত প’ছ আইন প্ৰৱৰ্তন কৰিছিল, সংশোধনীৰ পিছত ২০১৩ চনৰ ৯ ডিচেম্বৰত প্ৰণয়ন কৰা হৈছিল।
প’ছ আইন ২০১৩-ৰ মূল ব্যৱস্থাসমূহ
- প্ৰতিৰোধ আৰু নিবাৰণ :
- এই আইনখনে কৰ্মক্ষেত্ৰত যৌন হাৰাশাস্তি প্ৰতিৰোধ আৰু নিষিদ্ধ কৰাৰ বাবে নিয়োগকৰ্তাসকলৰ ওপৰত আইনী বাধ্যবাধকতা স্থাপন কৰিছে।
- আভ্যন্তৰীণ অভিযোগ সমিতি (Internal Complaints Committee (ICC)) :
- নিয়োগকৰ্তাসকলে যৌন হাৰাশাস্তিৰ অভিযোগ গ্ৰহণ আৰু সমাধান কৰিবলৈ প্ৰতিটো কৰ্মক্ষেত্ৰত ১০ বা ততোধিক কৰ্মচাৰীৰ সৈতে আভ্যন্তৰীণ অভিযোগ সমিতি গঠন কৰিব লাগিব।
- অভিযোগ সমিতিৰ ওচৰত প্ৰমাণ সংগ্ৰহ কৰাৰ বাবে দেৱানী আদালতৰ সমকক্ষ ক্ষমতা আছে।
- নিয়োগকৰ্তাৰ কৰ্তব্যঃ
- নিয়োগকৰ্তাসকলে সজাগতা কাৰ্যসূচী হাতত ল’ব লাগিব, এক নিৰাপদ কৰ্ম পৰিৱেশ প্ৰদান কৰিব লাগিব, আৰু কৰ্মক্ষেত্ৰত প’ছ আইনৰ বিষয়ে তথ্য প্ৰদৰ্শন কৰিব লাগিব।
- অভিযোগ ব্যৱস্থাঃ
- এই আইনে অভিযোগ দাখিল কৰা, তদন্ত কৰা আৰু জড়িত পক্ষসমূহক এক ন্যায্য সুযোগ প্ৰদান কৰাৰ বাবে এক প্ৰক্ৰিয়া নিৰ্ধাৰণ কৰিছে।
- দণ্ড-বিধান :
- আইনৰ ব্যৱস্থাসমূহ মানি চলাৰ ফলত জৰিমনা আৰু ব্যৱসায়িক অনুজ্ঞাপত্ৰ বাতিলকে ধৰি জৰিমনাৰ সন্মুখীন হ’ব পাৰে।
প’ছ আইনৰ গুৰুত্বঃ
- ই এক নিৰাপদ আৰু অন্তৰ্ভুক্তিমূলক কৰ্ম পৰিৱেশৰ প্ৰসাৰ কৰি লিংগ সমতা বৃদ্ধি কৰে।
- ই কৰ্মক্ষেত্ৰত মহিলাৰ অংশগ্ৰহণক উৎসাহিত কৰে।
- ই অভিযোগসমূহ সমাধান কৰা আৰু ন্যায় বিচৰাৰ বাবে এক আনুষ্ঠানিক ব্যৱস্থা প্ৰদান কৰে।
প’ছ আইনে সন্মুখীন হোৱা প্ৰত্যাহ্বানসমূহ :
- ই কৰ্মচাৰীসকলৰ মাজত, বিশেষকৈ ক্ষুদ্ৰ সংগঠন আৰু গ্ৰাম্য অঞ্চলত কম সজাগতা আনে।
- নিয়োগকৰ্তাসকলৰ দ্বাৰা অনুপালনৰ সীমিত প্ৰৱৰ্তন আৰু নিৰীক্ষণৰ অভিযোগ সততে উত্থাপিত হয়।
- কলংক আৰু প্ৰতিশোধৰ ভয়ে প্ৰায়ে ভুক্তভোগীসকলক অভিযোগ দাখিল কৰাৰ পৰা বিৰত ৰাখে।
ভৱিষ্যত কাৰ্যপন্থা :
- প’ছ আইনৰ অধীনত কৰ্মচাৰীসকলক তেওঁলোকৰ অধিকাৰ আৰু দায়িত্বৰ বিষয়ে শিক্ষিত কৰিবলৈ সজাগতা অভিযান আৰু প্ৰশিক্ষণ অধিৱেশন বৃদ্ধি কৰা উচিত।
- সমান্তৰালকৈ, কঠোৰ অনুপালন নিশ্চিত কৰিবলৈ নিৰীক্ষণ প্ৰণালী শক্তিশালী কৰা দৰকাৰ।
- যৌন হাৰাশাস্তিৰ ঘটনাসমূহৰ প্ৰতিবেদনক অৱমাননা কৰিবলৈ কৰ্মক্ষেত্ৰত এক সাংস্কৃতিক পৰিৱৰ্তন সৃষ্টি কৰা উচিত।
প’ছ আইন কৰ্মক্ষেত্ৰত সুৰক্ষা, মৰ্যাদা আৰু সমতা নিশ্চিতকৰণৰ দিশত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ পদক্ষেপ। সংগঠন আৰু কৰ্তৃপক্ষৰ দ্বাৰা ফলপ্ৰসূ ৰূপায়ণ আৰু সক্ৰিয় ব্যৱস্থাই সকলোৰে বাবে এক সন্মানীয় আৰু সামগ্ৰিক কৰ্ম পৰিৱেশ গঢ়ি তোলাত সহায় কৰিব পাৰে।
