ভূটানৰ ৰজা জিগমে খেছাৰ নামগিয়েল ৱাংচুক আৰু ৰাণী জেটছুন পেমা ৱাংচুক দুদিনীয়া চৰকাৰী ভ্ৰমণসূচীৰে ভাৰতত উপস্থিত হয়।
ভাৰত আৰু ভূটানৰ মাজত সহযোগিতাৰ ক্ষেত্ৰসমূহ
কূটনীতি
- বন্ধুত্ব আৰু সহযোগিতা চুক্তি (১৯৪৯) (২০০৭ চনত নৱীকৃত) ই শান্তি আৰু অনা-হস্তক্ষেপৰ প্ৰসাৰেৰে দ্বিপাক্ষিক সম্পৰ্কৰ আধাৰ গঠন কৰে।
ব্যৱসায়
- আমদানি আৰু ৰপ্তানি দুয়োটা ক্ষেত্ৰতে ভাৰত ভূটানৰ শীৰ্ষ বাণিজ্যিক অংশীদাৰ। ভূটানত প্ৰত্যক্ষ বিদেশী বিনিয়োগৰ ক্ষেত্ৰতো ভাৰত আগবাঢ়ি আছে। ভাৰতে ভূটানৰ প্ৰত্যক্ষ বিদেশী বিনিয়োগৰ ৫০% অৰিহণা যোগায়।
- ২০১৬ চনৰ বাণিজ্য, বাণিজ্য আৰু পৰিবহণ চুক্তিয়ে দেশসমূহৰ মাজত এক মুক্ত বাণিজ্য ব্যৱস্থা প্ৰতিষ্ঠা কৰে।
উন্নয়নমূলক অংশীদাৰিত্ব
- ২০২৩-২৪ চনৰ বাজেটত গুৰুত্বপূৰ্ণ আৱণ্টনৰ সৈতে ভূটান হৈছে ভাৰতৰ বাহ্যিক সাহায্যৰ সৰ্ববৃহৎ হিতাধিকাৰী।
- ভাৰতে ‘ব্ৰেণ্ড ভূটান’ (‘Brand Bhutan’) ৰ দৰে পদক্ষেপৰ প্ৰচাৰ কৰি ২০৩৪ চনৰ ভিতৰত ভূটানৰ উচ্চ আয়ৰ দেশ হোৱাৰ লক্ষ্যক সমৰ্থন কৰে।
সংযোগযোগ্যতা
- ভুটানে গেলেফু মাইণ্ডফুলনেছ চিটি (Gelephu Mindfulness City) বিকশিত কৰাৰ পৰিকল্পনা গ্ৰহণ কৰিছে। ইয়ে ভূটানক অসমৰ সৈতে উন্নতভাৱে সংযোগ কৰি, আঞ্চলিক সংযোগ বৃদ্ধি কৰিব।
জলবিদ্যুৎ
- ভাৰতে ভূটানত কেইবাটাও গুৰুত্বপূৰ্ণ জলবিদ্যুৎ প্ৰকল্প, যেনে, কুৰিশ্বু, তালা, চুখা আৰু মাংদেশ্বু জলবিদ্যুৎ প্ৰকল্প নিৰ্মাণ কৰিছে। ৭২০ মেগাৱাটৰ মাংগদেশ্বু প্ৰকল্পটো ২০২২ চনত ভূটানক হস্তান্তৰ কৰা হৈছিল।
সাংস্কৃতিক সম্পর্ক
- বৌদ্ধ ধৰ্মই ভাৰত আৰু ভূটানৰ মাজত আদৰ্শগত সম্পৰ্ক শক্তিশালী কৰে।
- ২০০৩ চনত স্থাপিত ভাৰত-ভূটান ফাউণ্ডেশ্যনে সাংস্কৃতিক ক্ষেত্ৰত জনসাধাৰণৰ মাজত বিনিময়ৰ প্ৰসাৰ কৰে।
নিৰাপত্তা
- ৰয়েল ভূটান সেনাক সহায় কৰিবলৈ ভাৰতীয় সামৰিক প্ৰশিক্ষণ দল (আইএমটিআৰএটি) (Indian Military Training Team (IMTRAT)) ৰ এটি বাহিনী ভূটানত অৱস্থান কৰি আহিছে।
- ভাৰতৰ সীমান্ত পথ সংস্থাই (Border Roads Organisation (BRO)) ভূটানত প্ৰকল্প ডাণ্টাকৰ (Project DANTAK) অধীনত বেছিভাগ পাৰ্বত্য পথ নিৰ্মাণ কৰি আহিছে।
সহযোগিতাৰ নতুন পদক্ষেপসমূহ
- ভূটানত ৰুপে (RuPay আৰু ভীম (BHIM) এপৰ শুভাৰম্ভ হৈছে।
- ‘ডিজিটেল ড্ৰুক্যুল’ (‘Digital Drukyul’) প্ৰকল্পৰ ওপৰত দ্বি-পাক্ষিক সহযোগিতা স্থাপন হৈছে।
- ইছৰোয়ে ভাৰত-ভূটান এছ.এ.টি. (SAT) উপগ্ৰহৰ যৌথ বিকাশ ঘটাইছে।
- ভূটানত বিজ্ঞান প্ৰযুক্তিবিদ্যা অভিযান্ত্ৰিক গণিত (STEM) শিক্ষকৰ অভাৱ পূৰণ কৰাত ভাৰতে সমৰ্থন আগবঢ়াই আহিছে।
- ভেকচিন মৈত্ৰী উদ্যোগৰ (Vaccine Maitri initiative) অধীনত, ভাৰতে ভূটানক ক’ভিশ্বিল্ড ভেকচিনৰ ৫৫০,০০০ পালি ক’ভিশ্বিল্ড ভেকচিন উপহাৰ দিছিল।
ভাৰত-ভূটান সম্পৰ্কৰ প্ৰধান প্ৰত্যাহ্বানসমূহ
- জলবিদ্যুৎ বাণিজ্যৰ সমস্যাঃ ভাৰতৰ বিদ্যুৎ ক্ৰয় নীতি (power purchasing policy)ৰ পৰিৱৰ্তন আৰু প্ৰকল্প যেনে পুনাছাংছু-১ আৰু পুনাছাংছুষ-২ সম্পূৰ্ণ কৰাত পলম হৈছে।
- উগ্ৰপন্থী আশ্ৰয়স্থল : ২০০০ ৰ প্ৰথম দশকছোৱাত আলফা আৰু এন. ডি. এফ. বি.-ৰ দৰে উত্তৰ-পূবৰ উগ্ৰপন্থী গোটসমূহে ভূটানক আত্মগোপনৰ ঠাই হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিছিল।
- বিবিআইএন (BBIN) উদ্যোগঃ ভূটানৰ পৰিৱেশজনিত উদ্বেগৰ বাবে বাংলাদেশ-ভূটান-ভাৰত-নেপাল মটৰ বাহন চুক্তি (The Bangladesh-Bhutan-India-Nepal Motor Vehicle Agreement) স্থগিত ৰখা হৈছে।
- বিত্তীয় মডেলৰ পৰিৱৰ্তনঃ ৬০:৪০ অনুদান-ঋণ আৰ্হিৰ পৰা ৩০:৭০ মডেললৈ স্থানান্তৰিত হোৱাৰ ফলত ভূটানৰ বিত্তীয় বোজা বৃদ্ধি পায়।
- চীনৰ উপস্থিতিঃ ডোকলাম সমস্যাৰ দৰে চীনৰ সৈতে ভূটানৰ সীমান্ত বিবাদে ভাৰতৰ বাবে নিৰাপত্তাজনিত উদ্বেগৰ সৃষ্টি কৰিছে।
ভৱিষ্যত কাৰ্যপন্থা
- অৰ্থনৈতিক সম্পৰ্কৰ বৈচিত্ৰ্যতাঃ বিত্ত-প্ৰযুক্তি, মহাকাশ প্ৰযুক্তি আৰু জৈৱ প্ৰযুক্তিত দ্বিপাক্ষিক সহযোগিতা শক্তিশালী কৰা উচিত।
- সেৱা খণ্ডত বিনিয়োগ কৰা : ভূটানৰ মুঠ ৰাষ্ট্ৰীয় সুখৰ (Gross National Happiness) দৰ্শনৰ সৈতে। ভাৰতে বিনিয়োগৰ সমন্বয় সাধন কৰা উচিত।
- গেলেফু প্ৰকল্পৰ ব্যৱহাৰ : ভাৰতে ভূটানৰ সৈতে দ্বিপাক্ষিক অংশীদাৰিত্ব গভীৰ কৰিবলৈ আৰু চীনৰ প্ৰভাৱ প্ৰতিহত কৰিবলৈ এই সুযোগটো ব্যৱহাৰ কৰাটো অতীৱ প্ৰয়োজন।
- চীনৰ সৈতে ত্ৰিপাক্ষিক আলোচনা আৰম্ভ কৰা : সীমান্ত বিবাদৰ সমাধানৰ বাবে ত্ৰিপাক্ষিক যোগাযোগৰ পথ মুকলি কৰা উচিত।
- জনসাধাৰণৰ মাজত সম্পৰ্ক বৃদ্ধি কৰা : বৌদ্ধ ধৰ্ম আৰু পৰ্যটনক দ্বিপাক্ষিক সংযোগ শক্তিশালী কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা উচিত।
- নিৰাপত্তা ব্যৱস্থা উন্নীতকৰণ : উগ্ৰপন্থী কাৰ্যকলাপৰ সন্দৰ্ভত বাস্তৱ-সময়ৰ তথ্য ভাগ-বতৰা কৰাৰ বাবে যোগাযোগৰ স্থান আৰু ব্যৱস্থা স্থাপন কৰা উচিত।
