পশ্চিম বংগ আৰু বিহাৰৰ দৰে ৰাজ্যৰ মৌমাখি পালকে তেওঁলোকৰ মৌমাখিৰ বাকচবোৰ সৰিয়হৰ পথাৰত পৰাগযোগ ঘটাবলৈ আৰু মৌ উৎপাদন কৰিবলৈ অসমলৈ ঋতুভিত্তিক পৰিবহণ কৰাৰ বাবে অসমত পৰিভ্ৰমী মৌমাখি পালন (migratory beekeeping) বৃদ্ধি পাইছে।
মৌ-পালন (Apiculture) কি?
সংজ্ঞাঃ মৌমাখি পালন বা মৌমাখি পালনৰ অৰ্থ হৈছে মৌ উৎপাদন (honey production), মম (honwywax) আৰু পৰাগযোগ সেৱাৰ (pollination service) বাবে কৃত্ৰিম শীত-তাপ নিয়ন্ত্ৰিত মৌ-বাহক বাসগৃহ প্ৰদান কৰা প্ৰথা।
উদ্দেশ্যঃ ই মৌ আৰু মৌমাখিৰ পৰা আহৰণ কৰা অন্যান্য সামগ্ৰীৰ উৎপাদন সক্ষম কৰাৰ লগতে বহনক্ষম কৃষিক উৎসাহিত কৰে।
মৌ-পালনত ব্যৱহৃত মৌমাখিৰ প্ৰকাৰঃ
- এপিছ মেলিফেৰা (Apis mellifera) (ইউৰোপীয় মৌমাখি) : উচ্চ উৎপাদনৰ বাবে বাণিজ্যিক মৌ উৎপাদনৰ বাবে এপিছ মেলিফেৰা মৌ-প্ৰজাতি মৌ-পালকৰ পছন্দৰ হয়।
- এপিছ ডৰ্ছাটা (Apis dorsata) (শিল-মৌ) : বৃহৎ মৌচাক নিৰ্মাণৰ বাবে জনাজাত এপিছ ডৰ্ছাটা বন্য মৌ-প্ৰজাতি।
- এপিছ চেৰানা (Apis cerana) (এছিয়ান মৌমাখি) : দক্ষিণ আৰু দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ স্থানীয় মৌ-প্ৰজাতি এপিছ চেৰানা, সৰু আকাৰৰ মৌমাখি পালনৰ বাবে উপযুক্ত।
- ট্ৰিগোনা (Trigona) (শুংহীন মৌমাখি) : প্ৰায়ে বিশেষ বজাৰসমূহক লক্ষ্য কৰি ঔষধি মৌ উৎপাদনৰ বাবে এইবিধ মৌ পালন কৰা হয়।
কৃষিৰ ওপৰত মৌমাখি পালনৰ প্ৰভাৱঃ
- বর্ধিত পৰাগযোগ : মৌমাখিয়ে পৰাগ-সংযোগ (cross-pollination) বৃদ্ধি কৰে। ফলত সৰিয়হ, আম, নাৰিকল আৰু লিচুৰ দৰে শস্যৰ উৎপাদন উল্লেখযোগ্যভাৱে উন্নত হয়।
- শস্যৰ গুণগত মান উন্নীতকৰণ : ফল-মূল আৰু শাক-পাচলিৰ আকাৰ, সোৱাদ আৰু পুষ্টিকৰ উপাদানসমূহৰ পৰিমাণ বৃদ্ধি কৰে।
- জৈৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণঃ মৌমাখিয়ে বনৰীয়া উদ্ভিদৰ প্ৰজননত সহায় কৰে, পৰিৱেশৰ ভাৰসাম্য আৰু সুস্থ পৰিৱেশ তন্ত্ৰ নিশ্চিত কৰে।
- অৰ্থনৈতিক সুবিধাঃ মৌমাখি পালকে মৌ উৎপাদনৰ পৰা লাভান্বিত হোৱাৰ সমান্তৰালকৈ কৃষকসকলে উন্নত শস্য উৎপাদনৰ জৰিয়তে আয় বৃদ্ধি হোৱা দেখা যায়।
