মহাকাশত মহাকাশযানৰ বাবে ডকিং (docking) আৰু আনডকিং(undocking) প্ৰযুক্তিৰ বিকাশ আৰু প্ৰদৰ্শনৰ বাবে ডিজাইন কৰা ভাৰতৰ স্পেডেক্স মিছনে ৩০ ডিচেম্বৰত পিএছএলভি-চি ৬০ (PSLV-C60) ত উৎক্ষেপিত হ’বলৈ সাজু হৈছিল।
স্পেডেক্স অভিযান
- স্পেডেক্স (স্পেচ ডকিং এক্সপেৰিমেণ্ট) (Space Docking Experiment) হৈছে ইছৰোৰ (ISRO)এক উদ্ভাৱনীমূলক আৰু ব্যয়বহুল প্ৰযুক্তি প্ৰদৰ্শনকাৰী, যাৰ লক্ষ্য হৈছে দুখন ক্ষুদ্ৰ মহাকাশযানৰ মহাকাশ ডকিং (in-space docking) প্ৰাপ্ত কৰা।
- উৎক্ষেপণ যানঃ এই অভিযানে পিএছএলভি-চি৬০ ব্যৱহাৰ কৰি চেজাৰ (এছডিএক্স০১) (Chaser (SDX01)) আৰু টাৰ্গেট (এছডিএক্স০২) (Target (SDX02)) নামৰ দুখন মহাকাশযান ৪৭০ কিলোমিটাৰ উচ্চতাত নিম্ন-ধৰিত্ৰী কক্ষপথত (low Earth orbit) স্থাপন কৰিব।
উদ্দেশ্যসমূহ
- মূল উদ্দেশ্যঃ
- স্পেডেক্স মিছনৰ উদ্দেশ্য মহাকাশযানৰ মিলিত হোৱা, ডকিং আৰু আনডকিংৰ প্ৰক্ৰিয়াসমূহ সফলতাৰে প্ৰদৰ্শন কৰা।
- গৌণ উদ্দেশ্যসমূহঃ
- সম্ভাৱ্য ৰবটিক প্ৰয়োগৰ (potential robotic applications) বাবে ডক কৰা মহাকাশযানৰ মাজত বৈদ্যুতিক শক্তি স্থানান্তৰ (electric power transfer) সক্ষম কৰা।
- এক সংমিশ্ৰিত মহাকাশযানৰ নিয়ন্ত্ৰণ (control of a composite spacecraft) আৰু পোষ্ট-ডকিং পে’লোড অপাৰেশ্যনসমূহ (post-docking payload operations) পৰিচালনা কৰা।
নতুন প্ৰযুক্তি
- ডকিং ব্যৱস্থাঃ দুটা মটৰৰ দ্বাৰা চালিত অল্প-প্ৰভাৱযুক্ত এণ্ড্ৰোজিনাছ (low-impact androgynous) ডকিং ব্যৱস্থা আছে।
- ছেন্সৰ চুইট (Sensor Suite) : সঠিক কাৰ্যকলাপৰ বাবে লেজাৰ ৰেঞ্জ ফাইণ্ডাৰ (Laser Range Finder (LRF)), প্ৰক্সিমিটি আৰু ডকিং ছেন্সৰ (Proximity and Docking Sensor (PDS)) আৰু ভিডিঅ’মণিটৰ (video monitors)ৰ দৰে উন্নত সঁজুলি অন্তৰ্ভুক্ত কৰে।
- আৰঅ’ডিপি. প্ৰচেছৰ (RODP Processor) : ই আন্তঃ-উপগ্ৰহৰ অৱস্থান আৰু বেগ সঠিকভাৱে নিৰ্ধাৰণৰ বাবে জি.এন.এছ.এছ.(GNSS)-আধাৰিত প্ৰণালী ব্যৱহাৰ কৰে।
- আইএছএল যোগাযোগ (ISL Communication) : যোগাযোগ আৰু ৰাষ্ট্ৰসমূহৰ বাস্তৱ-সময় ভাগ-বতৰাৰ বাবে স্বায়ত্তশাসিত আন্তঃ-উপগ্ৰহীয় সংযোগ স্থাপন কৰে।
স্পেডেক্স মিছনৰ গুৰুত্ব
- প্ৰযুক্তিগত অগ্ৰগতিঃ এই অভিযানে ভাৰতক মহাকাশ ডকিং প্ৰযুক্তি বিকশিত কৰা চতুৰ্থখন ৰাষ্ট্ৰ হিচাপে প্ৰতিষ্ঠা কৰে।
- ভৱিষ্যতৰ মহাকাশ অন্বেষণঃ চন্দ্ৰযান-৪, মহাকাশ কেন্দ্ৰ আৰু নমুনা-প্ৰত্যাৱৰ্তন অভিযানৰ দৰে উচ্চাভিলাষী প্ৰকল্পৰ বাবে ভিত্তি স্থাপন কৰে।
- ব্যয়-ফলপ্ৰসূ সমাধানঃ ই জটিল মহাকাশ কাৰ্যকলাপৰ বাবে থলুৱা, পৰিসৰযোগ্য প্ৰযুক্তি প্ৰদৰ্শন কৰে।
- গোলকীয় সহযোগিতাঃ এই অভিযানে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় ডকিং মানদণ্ড মানি চলা, মহাকাশ অভিযানত বৈশ্বিক অংশীদাৰিত্বৰ সুযোগ বৃদ্ধি কৰিব।
